Sprzedaż używanego samochodu osobowego a prawo do zwolnienia podmiotowego z VAT

Jestem podatnikiem VAT zwolnionym z opodatkowania ze względu na niskie obroty. W 2010 r. kupiłem samochód osobowy na fakturę VAT marża, nie miałem więc prawa do odliczenia podatku naliczonego przy jego zakupie. Obecnie zamierzam sprzedać ten samochód. Czy transakcja ta będzie miała wpływ na utratę mojego prawa do zwolnienia z opodatkowania?

Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, ze zwolnienia z VAT mogą korzystać podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Z prawa tego, mocą art. 113 ust. 13 są jednak wyłączeni podatnicy, którzy m.in. dokonują dostawy towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym (z pewnymi wyjątkami, które nie mają tu zastosowania).

Samochody osobowe, choć nie są uznawane za towary akcyzowe w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2011 r. nr 108, poz. 626 ze zm.), to jednak w pewnych okolicznościach - na mocy art. 100 ust. 1 - ich sprzedaż (nabycie) podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Czytelnik ma więc uzasadnione wątpliwości dotyczące sprzedaży samochodu i jej wpływu na utratę prawa do zwolnienia podmiotowego z VAT.

Generalnie organy podatkowe uznają, że ze względu na fakt, że samochody osobowe podlegają - co do zasady - opodatkowaniu akcyzą, to w momencie ich sprzedaży (nawet jeżeli sprzedaż ma charakter jednorazowy) podatnik traci prawo do zwolnienia podmiotowego z VAT.

Przykładem takich niekorzystnych dla podatników wyjaśnień i orzeczeń mogą być:

interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 2 września 2010 r., nr IPPP2/443-364/10-2/JW,
wyrok WSA w Szczecinie z 15 grudnia 2010 r., sygn. akt I SA/Sz 545/10,
wyrok NSA z 21 lutego 2008 r., sygn. akt I FSK 239/07,
wyrok WSA w Bydgoszczy z 21 listopada 2007 r., sygn. akt I SA/Bd 648/07.

W przytoczonej powyżej interpretacji stwierdzono, że z racji tego, iż samochód osobowy jest towarem podlegającym opodatkowaniu podatkiem akcyzowym, to jego sprzedaż powoduje utratę prawa do zwolnienia podmiotowego z VAT. Nie jest w tym przypadku istotna wartość sprzedaży ani fakt, czy przedmiotowy samochód stanowił u podatnika środek trwały. Nie jest również ważne, że ta konkretna transakcja nie jest opodatkowana akcyzą.

Podatnicy kwestionują taką interpretację art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. b) ustawy, argumentując, iż wyłączenie ze zwolnienia podmiotowego z VAT zawarte w tym przepisie, należy odnosić tylko do podatników, na których ciąży obowiązek w podatku akcyzowym.

Niezwykle istotne w rozstrzygnięciu tego problemu jest więc stanowisko Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi, który w interpretacji indywidualnej z 2 listopada 2011 r., nr IPTPP1/443-661/11-2/IG, w pełni zgodził się z argumentacją przedstawioną przez podatniczkę.

Rozpatrywana sytuacja dotyczyła osoby prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie usług rachunkowych, która korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Podatniczka zakupiła samochód na fakturę VAT marża, który następnie wprowadziła jako środek trwały firmy. Samochód był używany i amortyzowany przez okres 2 lat, a następnie w grudniu 2010 r. został sprzedany osobie prywatnej i rozliczony jako sprzedaż środka trwałego. Sprzedaż samochodu była transakcją incydentalną, jednorazową. Na gruncie ustawy o VAT ww. samochód był towarem używanym. Zdaniem podatniczki, sprzedaży tego samochodu nie można traktować jako dostawy towaru opodatkowanego akcyzą, o którym mowa w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT. Podatniczka uzasadniała, iż w przypadku samochodu osobowego przedmiotem opodatkowania akcyzą są czynności:

1) import samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym,

2) nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym,

3) pierwsza sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym:

a) wyprodukowanego na terytorium kraju,

b) od którego nie została zapłacona akcyza z tytułu czynności, o których mowa w pkt 1 albo 2.

W przypadku samochodu osobowego przedmiotem opodatkowania akcyzą jest również sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju, następująca po sprzedaży, o której mowa w art. 100 ust. 1 pkt 3, jeżeli wcześniej akcyza nie została zapłacona w należnej wysokości, a w wyniku kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony.

Jeżeli w stosunku do samochodu osobowego powstał obowiązek podatkowy w związku z wykonaniem jednej z czynności podlegającej opodatkowaniu, to nie powstaje obowiązek podatkowy na podstawie innej czynności podlegającej opodatkowaniu, jeżeli kwota akcyzy została określona lub zadeklarowana w należnej wysokości. Zdaniem podatniczki, żadna z powyższych sytuacji jej nie dotyczy i dla niej samochód ten nie stanowił i nie stanowi przedmiotu do opodatkowania akcyzą.

Dyrektor Izby Skarbowej uznał za prawidłowe stanowisko przedstawione przez podatniczkę stwierdzając:

"(...) W świetle powołanych wyżej regulacji prawnych oraz opisu stanu faktycznego należy stwierdzić, że skoro przedmiotowy samochód osobowy spełniał definicję towaru używanego, gdyż był użytkowany przez Wnioskodawczynię przez okres przekraczający 6 miesięcy, a ponadto z tytułu jego zakupu Wnioskodawczyni nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, sprzedaż samochodu mogła korzystać ze zwolnienia od podatku VAT.

Zatem obrót uzyskany z tytułu tej sprzedaży - z uwagi na treść art. 113 ust. 2 ustawy - nie jest wliczany do limitu, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy.

Dlatego też, Wnioskodawczyni - w oparciu o art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. b) ustawy - nie utraciła prawa do zwolnienia podmiotowego i może dalej z niego korzystać do czasu przekroczenia limitu wskazanego w art. 113 ust. 1 ustawy, pod warunkiem, iż nie będzie wykonywała czynności wyłączających zwolnienie podmiotowe z podatku, o których mowa w art. 113 ust. 13 ustawy oraz wymienionych w załączniku do ww. rozporządzenia w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług. (...) (podkreślenie redakcji)".

Należy oczywiście mieć na uwadze, iż przytoczona interpretacja wydana została w indywidualnej sprawie i nie stanowi wykładni prawa.

Innym rozwiązaniem problemu Czytelnika, zgodnym z obowiązującymi przepisami, może być przekazanie tego samochodu na potrzeby osobiste podatnika i następnie sprzedaż jako towaru będącego własnością prywatną. W takim przypadku, sprzedaż samochodu będzie traktowana jako sprzedaż prywatnego majątku (nawet jeżeli samochód ten był wykorzystywany w działalności gospodarczej), której nie dotyczą przepisy ustawy VAT, w tym również art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. b).