Samochody w pytaniach Czytelników

Jestem czynnym podatnikiem VAT i prowadzę wyłącznie działalność opodatkowaną. Na potrzeby prowadzonej działalności leasinguję samochód osobowy, w stosunku do którego przysługuje mi prawo do odliczenia 60% podatku naliczonego. Oprócz umowy leasingu zawarłem z leasingodawcą umowę na obsługę serwisową tego samochodu. Czy mam prawo do odliczenia całej kwoty podatku naliczonego od opłat związanych z tą dodatkową umową?

Jak stanowi art. 86 ust. 3 ustawy o VAT, w stosunku do samochodów osobowych i innych pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony (z wyjątkami określonymi w art. 86 ust. 4, które jednak w tym przypadku nie mają zastosowania) nabywca ma prawo do odliczenia tylko 60% kwoty podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej nabycie pojazdu, nie więcej jednak niż 6.000 zł. Jeżeli natomiast pojazdy, o których mowa, nie są przedmiotem nabycia, lecz leasingu operacyjnego, najmu lub dzierżawy, wówczas podatnikowi przysługuje prawo do odliczania 60% kwoty podatku naliczonego od czynszu (raty) lub innych płatności wynikających z zawartej umowy udokumentowanych fakturą. Suma kwot odliczeń, o których mowa powyżej, w stosunku do jednego pojazdu w całym okresie użytkowania nie może jednak przekroczyć 6.000 zł (art. 86 ust. 7).

Powstaje wątpliwość, czy usługa polegająca na serwisowaniu samochodu przez leasingodawcę, powinna mieć wpływ na limit odliczeń podatku VAT, czy też nie. Czy zatem należy łączyć te dwie umowy i ich skutki podatkowe, czy też należy przyjąć, że umowa serwisowa jest zupełnie odrębna od leasingu (mimo że występuje ten sam usługodawca) i w związku z tym limitowane odliczenie podatku stosowane jest jedynie w odniesieniu do opłat wynikających z samej umowy leasingu?

Zdaniem redakcji, te dwie umowy nie powinny być łączone, a zatem ograniczone odliczenie powinno mieć zastosowanie tylko w odniesieniu do rat leasingowych, natomiast nie powinno mieć zastosowania do opłat z tytułu usług serwisowych. Podobne stanowisko odnajdujemy w wyjaśnieniach organów podatkowych, czego przykładem jest interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu w dniu 30 grudnia 2009 r., nr ILPP1/443-1336/09-2/BD.

Firma w lipcu 2010 r. zamierza sprzedać samochód osobowy, zakupiony w grudniu 2009 r., przy nabyciu którego odliczono 60% podatku naliczonego. Czy mamy prawo do zastosowania zwolnienia z VAT?

Sprzedaż towarów używanych zwolniona jest z VAT po spełnieniu łącznie dwóch warunków: towar musi być użytkowany przez sprzedawcę przez co najmniej pół roku, a podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT przy jego zakupie lub wytworzeniu.

W przypadku samochodów osobowych, przepisy o VAT dopuszczają jednak odstępstwo od tej zasady. Zgodnie bowiem z § 12 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia w sprawie VAT zwalnia się od podatku VAT dostawę samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, przez podatników, którym przy ich nabyciu przysługiwało prawo do odliczenia części podatku naliczonego, na zasadach określonych w art. 86 ust. 3 ustawy o VAT, jeżeli te samochody i pojazdy są towarami używanymi w rozumieniu art. 43 ust. 2 ustawy, tj. jeśli były używane przez sprzedającego przez okres co najmniej pół roku.

Zwolnienie z opodatkowania wynikające z § 12 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia w sprawie VAT dotyczy samochodów:

osobowych lub innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony,
przy nabyciu których podatnikowi przysługiwało odliczenie co najwyżej 60% podatku naliczonego, nie więcej jednak niż 6.000 zł,
używanych przez podatnika dokonującego ich dostawy przez okres co najmniej pół roku na potrzeby prowadzonej działalności.

Warunki te muszą być spełnione łącznie. Jeśli którykolwiek z nich nie jest spełniony, wówczas sprzedaż należy opodatkować według stawki podstawowej 22%.

W jaki sposób należy obliczać okres używania samochodu osobowego w celu ustalenia, czy jego sprzedaż korzysta ze zwolnienia z VAT?

Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia „okres używania”. Aby zatem prawidłowo zinterpretować to pojęcie należy posłużyć się zasadami logiki i definicją słownikową. Według internetowego słownika języka polskiego (www.sjp.pwn.pl) „używać” oznacza m.in. zastosować coś jako środek, narzędzie, a także zrobić z czegoś użytek. Zatem sam fakt posiadania towaru nie oznacza jeszcze, że jest on przez właściciela używany. Oczywiście w przypadku pojazdu, aby mówić o jego używaniu musimy mieć do czynienia z pojazdem sprawnym, który - jeśli wymagają tego przepisy - został zarejestrowany i dopuszczony do używania na drogach publicznych.

Sześciomiesięczny termin używania może się rozpocząć w trakcie miesiąca, mimo że np. w przypadku środków trwałych amortyzacja liczona jest zawsze dopiero od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek trwały wprowadzono do ewidencji. Ustawa o VAT - w przypadku rzeczy ruchomych - nie ustala jakiegoś specyficznego sposobu liczenia okresu używania.

Nabyłem samochód osobowy do prowadzonej działalności gospodarczej. Przy nabyciu pojazdu przysługiwało mi prawo do odliczenia 60% podatku naliczonego. Czy mam prawo do odliczania podatku od nabywanego paliwa do napędu tego samochodu?

Niestety, prawo takie nie przysługuje. Zasady odliczania VAT od nabycia i eksploatacji samochodów wynikają z art. 86 ust. 3-7 oraz art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT.

Ostatni z ww. przepisów stanowi, iż obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, o których mowa w art. 86 ust. 3.

Ograniczenie odliczania VAT od nabywanego paliwa dotyczy zatem samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, z wyjątkiem paliwa służącego do napędu pojazdów wymienionych w art. 86 ust. 4. Wyjątki wymienione w ww. art. 86 ust. 4 dotyczą:

1) pojazdów samochodowych mających jeden rząd siedzeń, oddzielony od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowanych jako wielozadaniowe, vany;
2) pojazdów samochodowych mających więcej niż jeden rząd siedzeń, które oddzielone są od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą i u których długość części przeznaczonej do przewozu ładunków przekracza 50% długości pojazdu;
3) pojazdów samochodowych, które mają otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków;
4) pojazdów samochodowych, które posiadają kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;
5) pojazdów samochodowych będących pojazdami specjalnymi w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym o przeznaczeniach wymienionych w załączniku nr 9 do ustawy zawierającym 11 pozycji, takich jak np. bankowóz, ładowarka czy pomoc drogowa;
6) pojazdów samochodowych konstrukcyjnie przeznaczonych do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą - jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie;
7) przypadków, gdy przedmiotem działalności podatnika jest:

a) odprzedaż tych samochodów (pojazdów) lub
b) oddanie w odpłatne używanie tych samochodów (pojazdów) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze, i te samochody (pojazdy) są przez podatnika przeznaczone wyłącznie do wykorzystania na te cele przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy.

W odniesieniu do wymienionych powyżej pojazdów zakaz odliczania VAT od nabywanego paliwa nie obowiązuje.

Jeżeli jednak podatnik użytkuje samochód osobowy niespełniający żadnego z ww. warunków, to nie przysługuje mu prawo do odliczenia VAT od nabywanego paliwa, a poniesiony wydatek w kwocie brutto (wraz z nieodliczonym VAT) staje się składnikiem kosztu prowadzenia działalności.

Spółka będąca podatnikiem VAT w 2003 r. zakupiła samochód, który według ówcześnie obowiązujących przepisów był samochodem ciężarowym. VAT naliczony został odliczony w całości. W 2010 r. samochód ten został sprzedany jako towar opodatkowany według stawki 22%. Czy w wyniku tej transakcji na podatniku ciążył obowiązek dokonania korekty odliczonego podatku?

W sytuacji gdy podatnikowi, w momencie nabycia towaru, przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, to późniejsza sprzedaż towaru zawsze podlega opodatkowaniu. Jedynym wyjątkiem w tym względzie i to wyjątkiem, który ma zastosowanie w stosunku do samochodów osobowych, nabytych poczynając od dnia 1 maja 2004 r., jest zwolnienie z VAT sprzedaży takich samochodów, jeżeli są to samochody używane w rozumieniu art. 43 ust. 2 ustawy o VAT i przy ich nabyciu przysługiwało ograniczone prawo do odliczenia podatku (50% nie więcej niż 5.000 zł lub 60% nie więcej niż 6.000 zł w zależności od daty zakupu). W każdym innym przypadku, jeśli podatnik miał prawo do odliczenia całości lub części podatku naliczonego, sprzedaż tego towaru podlega opodatkowaniu. Z takim też stanem faktycznym mamy do czynienia w przypadku opisanym w pytaniu.

Jeśli chodzi o ewentualną korektę odliczonego podatku naliczonego, to należy zwrócić uwagę na to, że przepisy dotyczące korekty podatku naliczonego weszły do ustawy o VAT dopiero z dniem 1 maja 2004 r. i zakres ich obowiązywania nie obejmuje towarów nabytych przed tą datą. Skoro zatem podatnik nabył przedmiotowy samochód w 2003 r., to jego obecna sprzedaż nie powoduje obowiązku jakiejkolwiek korekty podatku naliczonego.

Na marginesie należy zauważyć, że nawet w sytuacji gdyby był to samochód ciężarowy zakupiony po dniu 1 maja 2004 r., który w chwili zakupu uprawniałby do odliczania VAT, to z uwagi na fakt, iż jego sprzedaż podlega obecnie opodatkowaniu korekta również nie byłaby konieczna.

W prowadzonej działalności gospodarczej wykorzystuję samochody ciężarowe, które spełniają warunki uprawniające mnie m.in. do odliczenia VAT naliczonego od zakupu paliwa. Zdarza się, że paliwo kupowane jest do kanistrów, ale z przeznaczeniem do tych samochodów. Na fakturach zakupu nie ma numerów rejestracyjnych. Czy mam prawo do odliczenia podatku VAT z takich faktur?

Stosownie do art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, o których mowa w art. 86 ust. 3 (tj. o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony).

Z pytania wynika, że do prowadzonej działalności gospodarczej wykorzystywane są samochody ciężarowe, które spełniają warunki uprawiające do odliczenia VAT naliczonego od zakupu paliwa do tych samochodów. Zatem ograniczenie zawarte w powołanym wyżej przepisie nie będzie miało zastosowania.

Wątpliwości budzić może prawo do odliczania VAT od paliwa kupowanego do kanistrów (choć z przeznaczeniem do konkretnych samochodów ciężarowych), w sytuacji gdy zakup udokumentowany jest fakturami, na których nie wskazano numerów rejestracyjnych pojazdów. Z przepisu § 5 ust. 5 rozporządzenia w sprawie faktur wynika, że faktury dokumentujące sprzedaż paliw wlewanych do baku pojazdów samochodowych, powinny zawierać numery rejestracyjne tych samochodów. Warto jednak zauważyć, że w przepisie tym nie ma mowy o paliwie wlewanym do kanistrów.

Oznacza to, że podatnik ma prawo do odliczenia VAT z faktur, dokumentujących zakup paliwa do kanistrów, przelewanego następnie do samochodów, o których mowa w pytaniu. Ma do tego prawo, pomimo iż na fakturach nie ma numerów rejestracyjnych pojazdów. Istotne jest przy tym, żeby zakupione paliwo służyło sprzedaży opodatkowanej.

Na fakturze dokumentującej zakup paliwa do samochodu sprzedawca błędnie wpisał jego numer rejestracyjny. Czy w tej sytuacji do faktury mogę wystawić notę korygującą numer pojazdu?

Faktury dokumentujące sprzedaż paliw silnikowych benzynowych, oleju napędowego oraz gazu, wlewanych do baku samochodu i innych pojazdów samochodowych, powinny zawierać numer rejestracyjny tego samochodu (§ 5 ust. 5 rozporządzenia w sprawie faktur). Błąd w numerze rejestracyjnym jest pomyłką, którą należy w odpowiedni sposób skorygować. Notę korygującą może wystawić nabywca, jeśli otrzyma fakturę zawierającą pomyłki dotyczące jakiejkolwiek informacji wiążącej się zwłaszcza ze sprzedawcą czy nabywcą lub oznaczeniem towaru bądź usługi, z wyjątkiem pomyłek w pozycjach faktury określonych w § 5 ust. 1 pkt 6-12 rozporządzenia.

Błąd w numerze rejestracyjnym samochodu może zostać poprawiony poprzez wystawienie noty korygującej zgodnie z § 15 rozporządzenia w sprawie faktur.

Firma w grudniu 2009 r. zakupiła samochód o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony za kwotę 35.000 zł plus VAT. Samochód zostanie sprzedany w lipcu 2010 r. Przy zakupie odliczono 60% podatku naliczonego. Sprzedaż będzie zwolniona z VAT na mocy rozporządzenia w sprawie VAT. Czy należy dokonać korekty odliczonego podatku?

W sytuacji gdy zakupiony samochód uprawnia do odliczenia jedynie 60% kwoty podatku naliczonego na podstawie art. 86 ust. 3 ustawy o VAT, jego sprzedaż korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na mocy § 12 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia w sprawie VAT. Warunkiem dla zastosowania tego zwolnienia jest, aby samochód stanowił dla sprzedającego towar używany w rozumieniu art. 43 ust. 2 ustawy o VAT, tj. aby był używany przez sprzedającego przez okres co najmniej pół roku.

Skoro Czytelnik w lipcu 2010 r. dokona sprzedaży samochodu zakupionego w grudniu 2009 r., to - przy założeniu, że samochód ten był używany od momentu zakupu - spełnione są warunki o których mowa, a to z kolei oznacza, iż sprzedaż ta korzysta ze zwolnienia z VAT.

Konsekwencją tego faktu będzie jednak konieczność częściowego skorygowania odliczonej uprzednio kwoty podatku naliczonego. Obowiązek ten wynika z brzmienia art. 91 ust. 7 ustawy o VAT. Jeżeli bowiem samochód zakupiony był w celu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, a następnie zostanie sprzedany w tzw. okresie korekty (wynoszącym w tym przypadku 5 lat - art. 91 ust. 2 ustawy o VAT), to w miejsce związku z czynnościami opodatkowanymi pojawi się związek z czynnością zwolnioną z VAT, a to właśnie skutkuje korektą odliczonego VAT.

Ponieważ zmiana przeznaczenia będzie miała miejsce w drugim roku z pięcioletniego okresu korekty, zatem należy skorygować 4/5 odliczonego podatku wpisując tę kwotę ze znakiem minus w poz. 53 deklaracji VAT składanej za okres, w którym dokonano sprzedaży.

Podatnik za kwotę netto 50.000 zł zakupił na potrzeby działalności gospodarczej samochód osobowy nieuprawniający do pełnego odliczenia VAT. Samochód wykorzystywany będzie zarówno do działalności opodatkowanej, jak i zwolnionej z VAT. W jaki sposób należy ustalić wysokość podatku naliczonego podlegającego odliczeniu? Czy podatek ten będzie podlegał pięcioletniej korekcie, podobnie jak w przypadku innych zakupów związanych z działalnością mieszaną?

Biorąc pod uwagę stan faktyczny przedstawiony w pytaniu, należy przede wszystkim podkreślić, iż nabycie samochodu uprawnia do odliczenia tylko 60% kwoty podatku naliczonego wynikającego z faktury zakupu, jednak w kwocie nie większej niż 6.000 zł. Przy ujmowaniu tego zakupu w deklaracji VAT fakt ten będzie miał istotne znaczenie.

Analizując poszczególne pozycje deklaracji VAT, podatnik rozliczając omawiane nabycie będzie musiał wypełnić:

poz. 49 deklaracji VAT - wykazując w niej wartość netto zakupionego samochodu stanowiącego środek trwały (czasami w literaturze wskazuje się, że w pozycji tej powinno się wykazywać jedynie 60% wartości netto, jednak nie wynika to z przepisów),
poz. 50 deklaracji VAT - wykazując w niej kwotę podatku naliczonego, ale tylko w takiej wysokości, w jakiej przysługuje podatnikowi prawo do odliczenia podatku; bazując na danych z pytania i przy założeniu, iż struktura sprzedaży za poprzedni rok podatkowy wynosiła 70%, kwota podatku naliczonego podlegającego odliczeniu wyniesie 6.000 zł × 70% = 4.200 zł i właśnie tę kwotę należy wpisać w pozycji 50 deklaracji VAT.

Ponieważ zakupiony samochód służyć będzie zarówno działalności opodatkowanej, jak i zwolnionej z VAT, obejmie go również zapis art. 91 ustawy o VAT, nakładający na podatnika obowiązek dokonywania korekt podatku naliczonego.

Pojazd stanowi środek trwały firmy i jego wartość początkowa przekracza 15.000 zł. Oznacza to, że okres korekty podatku naliczonego wynosi pięć lat. Przez pięć kolejnych lat podatnik będzie korygował odliczoną kwotę podatku stosownie do zmieniającej się realnej proporcji wskazującej na udział sprzedaży opodatkowanej w sprzedaży ogółem. Korektą będzie objęta maksymalna możliwa kwota odliczenia, tj. 6.000 zł, nie zaś kwota podatku wynikająca z faktury zakupu, która wynosiła 11.000 zł.