Odliczenie VAT od zakupu samochodów oraz paliwa

Do końca 2010 r. podatnicy VAT mieli prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego przy zakupie pojazdów samochodowych z tzw. kratką oraz paliwa do ich napędu. Chodzi o pojazdy samochodowe, inne niż osobowe, o dopuszczalnej ładowności powyżej 500 kg. Jednak od początku 2011 r. prawo to zostało ograniczone.

Zmiany w tym zakresie zostały wprowadzone do ustawy o VAT nowelizacją z dnia 16 grudnia 2010 r. (opublikowaną w Dz. U. nr 247, pod poz. 1652).

Do końca 2010 r. zasady rozliczania VAT od zakupu pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony (i paliwa do nich), innych niż samochody osobowe, wynikały jedynie z interpretacji ogólnej Ministra Finansów z dnia 13 lutego 2009 r., nr PT3/812/4/15/CZE/09/185, będącej konsekwencją wyroku TSUE w sprawie C-414/07.

Nowe przepisy "zawieszone"

Nowelizacja ustawy o VAT uchyla obowiązujące do końca 2010 r. przepisy art. 86 ust. 3-7a ustawy. W ich miejsce został dodany nowy art. 86a, w którym uregulowano zasady odliczania VAT przy nabywaniu samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych. Przepis ten uwzględnia stan prawny, obowiązujący w tym zakresie przed przystąpieniem Polski do UE, jak również uregulowania, zmniejszające ograniczenia w odliczaniu podatku naliczonego, które zostały wprowadzone od 1 maja 2004 r. Tak więc zachowano ograniczenie w zakresie prawa do odliczenia 60% kwoty VAT określonej na fakturze, nie więcej niż 6.000 zł, w odniesieniu do samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych, o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Ograniczenie to nie będzie miało jednak zastosowania w odniesieniu do pojazdów i sytuacji wskazanych w ust. 2 nowego art. 86a, tj.:

pojazdów, o których mowa była w art. 86 ust. 4 pkt 1-4 i 6 w brzmieniu obowiązującym do końca 2010 r. (czyli m.in. vanów, samochodów wielozadaniowych),
wszystkich pojazdów specjalnych, w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym,
innych niż wskazanych powyżej pojazdów samochodowych, w których ilość miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi:

1 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 425 kg,

2 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 493 kg,

3 lub więcej - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 500 kg,

przypadków, gdy odprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie samochodów (pojazdów), wymienionych w art. 86a ust. 1, na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze stanowi przedmiot działalności podatnika.

Jednak zasady te zostają zawieszone na okres dwóch lat.

Przepisy obowiązujące w latach 2011-2012

Przepisy wskazane powyżej zaczną obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2013 r. Do końca 2012 r. zasady odliczenia VAT przy nabyciu samochodów z tzw. kratką będą wynikały z przepisów przejściowych zawartych w art. 3 ustawy o zmianie ustawy o VAT. Na jego podstawie ograniczono prawo do odliczania podatku naliczonego przy nabyciu pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Konsekwencją tego jest wyłączenie prawa do odliczenia VAT od zakupu paliwa do napędu tych pojazdów.

Do końca 2012 r. obowiązuje zakaz odliczenia VAT przy nabyciu paliwa do napędu pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczajacej 3,5 tony, z wyjątkiem pojazdów, które co do zasady przeznaczone są do działalności.

Zatem w przypadku nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej i masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony kwotę VAT do odliczenia stanowi 60% kwoty podatku określonej na fakturze, nie więcej niż 6.000 zł.

Ograniczenie to nie dotyczy jednak pojazdów, które co do zasady przeznaczone są do działalności gospodarczej. Są to:

1) samochody, które są przedmiotem odprzedaży lub oddania w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze i używane są do tych celów przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy,

2) pojazdy, które w oparciu o kryteria określone w obowiązującym do końca 2010 r. art. 86 ust. 4 pkt 1-4 ustawy VAT, pozwalają uznać je za pojazdy służące zasadniczo do przewozu ładunków,

3) pojazdy specjalnego przeznaczenia (np. pomoc drogowa, ładowarka, pojazd pogrzebowy), określone w "starym" art. 86 ust. 4 pkt 5 ustawy VAT,

4) pojazdy, które konstrukcyjnie przeznaczone są do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą.

Przy czym spełnienie wymagań dla pojazdów samochodowych wymienionych w pkt 2 stwierdzać się będzie w dalszym ciągu na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację. Dodatkowo w dowodzie rejestracyjnym tego samochodu musi znajdować się właściwa adnotacja o spełnieniu tych wymagań. W przypadku gdy w pojeździe zostały wprowadzone zmiany, w wyniku których nie będzie on spełniał wymagań ustawowych, podatnik będzie obowiązany do skorygowania kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym dokonał jego odliczenia.

Dodatkowo wskazano, że w okresie od 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. nie stosuje się art. 8 ust. 2 ustawy o VAT w przypadku wykorzystywania przez podatnika m.in. samochodów osobowych, na cele niezwiązane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Leasing - ważna rejestracja umowy

Również w przypadku usługobiorców użytkujących samochody osobowe oraz inne pojazdy samochodowe na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze wprowadzono ograniczenia w odliczaniu VAT. Mianowicie w tych przypadkach kwotę podatku naliczonego stanowi 60% kwoty podatku naliczonego od czynszu (raty) lub innych płatności wynikających z zawartej umowy, udokumentowanych fakturą. Suma kwot w całym okresie użytkowania samochodów i pojazdów dotycząca jednego samochodu lub pojazdu nie może jednak przekroczyć kwoty 6.000 zł.

Przy czym ustawodawca postanowił zachować prawo do odliczenia 100% VAT od czynszu przez podatników użytkujących samochody z tzw. kratką. Jak wynika z art. 6 ustawy nowelizującej z 16 grudnia 2010 r. prawo do odliczenia VAT w pełnej wysokości zachowują podatnicy użytkujący samochody na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, w stosunku do których prawo do odliczenia pełnej kwoty VAT od czynszu (raty) lub innych płatności wynikających z takiej umowy, przysługiwało podatnikowi do 31 grudnia 2010 r. Przepis ten ma zastosowanie w odniesieniu do umowy zawartej do końca 2010 r., bez uwzględniania zmian tej umowy po wejściu w życie ustawy nowelizującej, oraz pod warunkiem, że umowa została zarejestrowana we właściwym urzędzie skarbowym do dnia 31 stycznia 2011 r.

Leasingobiorca użytkujący do działalności samochód z kratką zachowa pełne prawo do odliczenia VAT od czynszu, pod warunkiem zarejestrowania umowy w urzędzie skarbowym do końca stycznia 2011 r.

Jednak należy pamiętać, że nabyte prawa do pełnego odliczenia VAT od rat leasingowych nie dotyczą prawa do odliczenia VAT przy zakupie paliwa do napędu tych pojazdów. Tak więc przepis przejściowy, umożliwiający odliczenie przy m.in. leasingowanych pojazdach, nie obejmuje możliwości odliczania VAT przy nabyciu paliwa do ich napędu.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.)