Czy sprzedaż samochodu osobowego powoduje utratę zwolnienia z VAT?

Ze zwolnienia podmiotowego z podatku VAT korzystać mogą tzw. drobni przedsiębiorcy, czyli podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim, jak i bieżącym roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Przy czym ustawodawca ze zwolnienia tego wyłączył podatników, którzy wykonują czynności wymienione w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, tj. m.in. dokonują dostawy towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym.

Wyłączenia ze zwolnienia podmiotowego

Jak już wspomniano, podatnicy mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Jednak w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT ustawodawca wymienił czynności, do których to zwolnienie nie ma zastosowania. Jak wskazano w pkt 1 lit. b) tego przepisu, zwolnienia podmiotowego nie stosuje się do podatników dokonujących dostaw towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem energii elektrycznej (PKWiU 40.10.10) i wyrobów tytoniowych w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym.

Powstaje więc problem, czy podatnik zwolniony podmiotowo z VAT, dokonujący sprzedaży samochodu osobowego będącego jego środkiem trwałym, traci automatycznie prawo do korzystania z tego zwolnienia. Przy czym należy zwrócić uwagę, że ustawodawca w art. 113 ust. 2 wskazał, że do wartości sprzedaży, o której mowa w ust. 1, czyli 150.000 zł, nie wlicza się odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku, a także towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

W związku z tym można by uznać, że sprzedaż ta nie wpłynie na prawo do korzystania ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Jednak po analizie przepisu art. 113 ust. 13 ustawy o VAT nie jest to już tak oczywiste.

Wyrobami akcyzowymi są: wyroby energetyczne, energia elektryczna, napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe, określone w załączniku nr 1 do ustawy o podatku akcyzowym. Samochody osobowe nie są uznawane za wyroby akcyzowe w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2011 r. nr 108, poz. 626 ze zm.), jednak na podstawie art. 100 ust. 1 tej ustawy niekiedy ich sprzedaż (nabycie) podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Stanowisko organów podatkowych

Niektóre organy podatkowe uznają, że sprzedaż samochodu osobowego powoduje utratę prawa do zwolnienia podmiotowego z VAT. Przykładowo tak uznał Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 2 września 2010 r., nr IPPP2/443-364/10-2/JW. Jak wskazał organ podatkowy, jeżeli samochód osobowy jest towarem podlegającym opodatkowaniu podatkiem akcyzowym, to jego sprzedaż powoduje utratę prawa do zwolnienia podmiotowego z VAT. Nie jest w tym przypadku istotna wartość sprzedaży ani fakt, czy przedmiotowy samochód stanowił u podatnika środek trwały. Nie jest również ważne, że ta konkretna transakcja nie jest opodatkowana akcyzą.

WSA w Bydgoszczy w wyroku z dnia 21 listopada 2007 r. (sygn. akt I SA/Bd 648/07) zajął podobne stanowisko. Zdaniem Sądu, okoliczność czy w konkretnej sprawie sprzedaż samochodu podlegała podatkowi akcyzowemu nie ma decydującego znaczenia dla jej rozstrzygnięcia. Istotny jest sam fakt wykonywania dostaw towarów akcyzowych. Przy czym wyrok dotyczył stanu prawnego, zgodnie z którym na mocy ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym samochody osobowe były uznawane za wyroby akcyzowe. Podobnie stwierdził WSA w Szczecinie w wyroku z dnia 15 grudnia 2010 r. (sygn. akt I SA/Sz 545/10) oraz NSA w wyroku z dnia 21 lutego 2008 r. (sygn. akt I FSK 239/07). Jednak należy podkreślić, że sprawy rozpatrywane przez te Sądy dotyczyły sytuacji, kiedy obowiązywała ustawa o podatku akcyzowym z 2004 r. Ponadto dotyczyły one nieraz przypadków, kiedy podatnik sprzedał więcej niż jeden samochód osobowy, co mogłoby wskazywać na zamiar częstotliwości, czyli prowadzenia działalności handlowej.

Natomiast korzystne (moim zdaniem prawidłowe) stanowisko dla podatników zaprezentował Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 5 stycznia 2012 r., nr ILPP2/443-1412/11-2/EN. Organ podatkowy wyjaśnił, że transakcja sprzedaży samochodu osobowego zaliczonego przez podatnika do środków trwałych nie podlega opodatkowaniu podatkiem akcyzowym, o którym mowa w art. 100 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym. Samochód ten nie jest również nowym środkiem transportu w świetle przepisu art. 2 pkt 10 ustawy o VAT (podatnicy dokonujący sprzedaży nowych środków transportu również nie mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT - art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. c) ustawy o VAT.). Zatem, zdaniem organu podatkowego, nie ma zastosowania wyłączenie, o którym mowa w art. 113 ust. 13 ustawy, gdyż podatnik nie dokonuje dostawy towaru opodatkowanego podatkiem akcyzowym ani nowego środka transportu.

Podobne stanowisko zaprezentował także Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 2 listopada 2011 r., nr IPTPP1/443-661/11-2/IG.

Interpretacje te (korzystne dla podatników) nie są już jednak dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.

Będzie zmiana przepisów

Warto podkreślić, że Ministerstwo Finansów zauważyło omawiany problem. Jak wynika bowiem z projektu zmian do ustawy o VAT (które mają wejść w życie z początkiem przyszłego roku), resort planuje zmienić brzmienie art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. b) ustawy o VAT. W projekcie wskazano, że zmiana ma spowodować możliwość dalszego korzystania ze zwolnienia podmiotowego z VAT przy sprzedaży samochodów osobowych, niebędących nowymi środkami transportu. Z uzasadnienia do projektu wynika, iż celem tej zmiany jest doprecyzowanie, że utrata prawa od korzystania ze zwolnienia z VAT dotyczy tylko sprzedaży towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, jednak nie obejmie dostaw ww. samochodów.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054)