W 2014 r. nowe zasady zwolnienia z VAT

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT ze zwolnienia podmiotowego z VAT korzystają podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Choć zasadniczy limit uprawniający do korzystania ze zwolnienia z VAT określony w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT pozostanie w 2014 r. na tym samym poziomie, wiele regulacji ustawowych dotyczących drobnych przedsiębiorców ulegnie zmianie. W nowym brzmieniu art. 113 ust. 1, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2014 r. zwolnienie dotyczyć będzie sprzedaży dokonywanej przez podatników. Zatem to sprzedaż, a nie jak dotąd podatnik, będzie objęta zwolnieniem z VAT. W przyszłym roku pojęcie "zwolnienie podmiotowe" nie będzie więc trafnym określeniem dla zwolnienia wynikającego z art. 113 ust. 1 i ust. 9 ustawy o VAT, bowiem w istocie będzie to zwolnienie o charakterze przedmiotowym.

1. Ustalenie limitu sprzedaży

Od 1 stycznia 2014 r. zmieni się zakres czynności wliczanych do ustalenia limitu uprawniającego do zwolnienia z VAT.

Do limitu sprzedaży, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT nie będzie się wliczać:

1) wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju,

2) odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku, na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyjątkiem:

a) transakcji związanych z nieruchomościami,

b) usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41,

c) usług ubezpieczeniowych

- jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych;

3) odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Uwaga

Do obliczenia w 2014 r. limitu uprawniającego do zwolnienia z VAT nie będzie wliczać się wartości wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz na terytorium kraju.

Warto także zwrócić uwagę, iż w 2014 r. nie zawsze sprzedaż zwolniona z VAT będzie pomijana przy wyliczaniu limitu, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT. W przypadku np. usług w zakresie wynajmowania lub dzierżawienia nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części takich nieruchomości na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe (usługi zwolnione z VAT), usługi te nie będą wliczane do ww. limitu jedynie wówczas, gdy będą miały charakter pomocniczy.

Nie zawsze można będzie ustalić, czy np. usługa najmu lokalu mieszkalnego (zwolniona z VAT) dla podatnika, który np. prowadzi firmę transportową jest czynnością pomocniczą, czy też nie ma takiego charakteru. Być może pomocne w tym przypadku okażą się interpretacje organów podatkowych w tym zakresie.

Sporadyczność transakcji, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE nie odnosi się do częstotliwości takich czynności, lecz raczej do stopnia wykorzystania zasobów podatnika, przy nabyciu których przysługiwało prawo do odliczenia podatku. Czynności sporadyczne należałoby raczej rozumieć jako czynności poboczne, marginalne do działalności gospodarczej podatnika. Tak wynika z wyroku NSA z dnia 14 lutego 2013 r., sygn. akt I FSK 571/12.

2. Rezygnacja i utrata prawa do zwolnienia

Podatnicy korzystający ze zwolnienia z VAT na mocy art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT będą mogli - podobnie jak dotąd - zrezygnować ze zwolnienia pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia. W przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych, którzy chcą zrezygnować ze zwolnienia od pierwszej wykonanej czynności - będą mieli oni obowiązek pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o tym zamiarze przed dniem wykonania tej czynności.

Obecnie, na podstawie art. 113 ust. 5 ustawy o VAT w przypadku gdy wartość sprzedaży u podatników zwolnionych z VAT na podstawie art. 113 ust. 1 przekroczy limit, o którym mowa w tym przepisie, zwolnienie traci moc w momencie przekroczenia tej kwoty. Obowiązek podatkowy powstaje z momentem przekroczenia tej kwoty, a opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad tę kwotę. Za zgodą naczelnika urzędu skarbowego podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającą z dokumentów celnych oraz o kwotę podatku zapłaconą od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, a także o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur dokumentujących zakupy dokonane przed dniem utraty zwolnienia, pod warunkiem:

1) sporządzenia spisu z natury zapasów tych towarów posiadanych w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty, o której mowa w ust. 1, oraz

2) przedłożenia w urzędzie skarbowym ww. spisu w terminie 14 dni, licząc od dnia utraty zwolnienia.

Z dniem 1 stycznia 2014 r. przepis art. 113 ust. 5 ustawy o VAT ulegnie całkowitej zmianie. Jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 przekroczy kwotę 150.000 zł, zwolnienie będzie traciło moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę. Wykreślono przy tym obowiązek sporządzenia na dzień utraty prawa do zwolnienia spisu z natury zapasów towarów i przedłożenia go do urzędu skarbowego.

Nadal nie będzie możliwości powrotu do zwolnienia od podatku przed upływem roku, licząc od końca roku, w którym podatnik utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, także w przypadku osób fizycznych, które zakończyły działalność gospodarczą, a następnie podjęły ją na nowo (art. 113 ust. 11 i 11a ustawy).

3. Podatnicy wyłączeni ze zwolnienia z VAT

Począwszy od dnia 1 stycznia 2014 r. zmieni się również brzmienie art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, stanowiącego o grupie podatników, do których nie stosuje się zwolnień przewidzianych w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT. Zwolnienie to nie będzie miało zastosowania do podatników:

1) dokonujących dostaw:

a) towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy o VAT, tj. wyrobów (złomu) z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali,

b) towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyjątkiem:

energii elektrycznej (PKWiU 35.11.10.0),
wyrobów tytoniowych,
samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e), zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,

c) budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a) i b),

d) terenów budowlanych,

e) nowych środków transportu;

2) świadczących usługi:

a) prawnicze,

b) w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,

c) jubilerskie;

3) nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.

Warto zwrócić uwagę, iż nowe brzmienie przepisu art. 113 ust. 13 ustawy o VAT nie będzie już budziło wątpliwości, iż podatnik korzystający ze zwolnienia z VAT na mocy art. 113 ust. 1 ustawy o VAT nie utraci prawa do zwolnienia, w przypadku gdy sprzeda samochód osobowy, stanowiący u niego środek trwały podlegający amortyzacji.