Zwolnienia podmiotowe z VAT w pytaniach Czytelników

Na mocy art. 113 ust. 1 ustawy o VAT zwolnienie podmiotowe z podatku VAT przysługuje podatnikom, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Limit uprawniający do zwolnienia w wysokości 150.000 zł obowiązuje od 1 stycznia 2011 r., natomiast w 2010 r. była to kwota niższa i wynosiła 100.000 zł.

Uwaga

Jeżeli w 2010 r. obroty podatnika przekroczyły 100.000 zł, to utrata prawa do zwolnienia z VAT miała miejsce w dniu przekroczenia tej kwoty, nawet jeśli za cały rok 2010 podatnik osiągnął obroty poniżej 150.000 zł.

Podatnicy, u których obroty w 2010 r. przekroczyły 100.000 zł lecz nie przekroczyły 150.000 zł mieli możliwość powrotu do zwolnienia już od 1 stycznia 2011 r. jeśli w terminie do 17 stycznia 2011 r. dokonali pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego.

Prowadzę działalność handlową i w dniu 20 grudnia 2010 r. moje obroty przekroczyły 100.000 zł. Łączne obroty za cały 2010 r. wyniosły 122.000 zł. Niestety, zawiadomienie o kontynuacji zwolnienia złożyłem po terminie (20 stycznia br.). Od kiedy mogę znowu powrócić do zwolnienia z VAT?

Podatnik nie może wrócić do zwolnienia od 1 stycznia 2011 r., ponieważ przepis art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 215, poz. 1666), który daje tę możliwość, określa jednocześnie dwa warunki niezbędne do jego zastosowania. Obroty podatnika za 2010 r. nie mogły przekroczyć 150.000 zł, a wybór zwolnienia należało zgłosić naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie do 15 stycznia 2011 r. (termin ten przesunął się na 17 stycznia 2011 r., gdyż 15 stycznia był dniem wolnym od pracy).

W sytuacji przedstawionej w pytaniu, podatnik może powrócić do zwolnienia jedynie na mocy art. 113 ust. 11 ustawy o VAT. W myśl tego przepisu, podatnik, który utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może, nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie skorzystać ze zwolnienia.

W 2010 r. dobrowolnie zrezygnowałem z przysługującego mi zwolnienia z VAT. Kiedy mogę ponownie powrócić do zwolnienia?

Podatnicy, którzy w 2010 r. dobrowolnie zrezygnowali z przysługującego im zwolnienia z VAT, mogą do tego zwolnienia powrócić dopiero w 2012 r. Nie dotyczą ich bowiem przepisy przejściowe art. 2 ust. 4 ustawy o zmianie ustawy o VAT z dnia 2 grudnia 2009 r.

Takiego też wyjaśnienia udzielił Minister Finansów na internetowej stronie www.mf.gov.pl.

Czy podatnik, który przekroczył limit obrotów i stał się czynnym podatnikiem VAT, może skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego zawartego w towarach, które nie zostały sprzedane przed dniem utraty prawa do zwolnienia?

Podatnik, który utraci prawo do zwolnienia podmiotowego ma możliwość odliczenia podatku naliczonego, zawartego w zakupach dokonanych przed dniem utraty tego prawa.

Zgodnie bowiem z art. 113 ust. 5 ustawy o VAT, za zgodą naczelnika właściwego urzędu skarbowego, podatnik może zmniejszyć podatek należny o podatek naliczony, wynikający z dokumentów celnych oraz o kwotę podatku zapłaconego od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów i usług, a także z faktur dokumentujących zakupy dokonane przed dniem utraty zwolnienia.

Niezbędnym warunkiem skorzystania z tego prawa jest sporządzenie spisu z natury zapasów tych towarów, które podatnik posiadał w dniu utraty prawa do zwolnienia podmiotowego, a spis ten musi być przedłożony w urzędzie skarbowym najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia utraty zwolnienia. Podatnik może odliczyć kwotę, która stanowi iloczyn ilości towarów objętych spisem z natury i kwoty podatku naliczonego przypadającej na jednostkę towaru, z podziałem na poszczególne stawki podatkowe.

W myśl art. 86 ust. 10 pkt 4 ustawy o VAT, prawo do obniżenia tego podatku powstaje w rozliczeniu za okres, w którym dokonano tego spisu, bądź też - zgodnie z art. 86 ust. 11 - w rozliczeniu za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych.

Prowadzę prywatną szkołę tańca i do końca 2010 r. korzystałem ze zwolnienia z VAT przysługującego ze względu na świadczenie usług edukacyjnych. Nie posiadam akredytacji pozwalającej na skorzystanie ze zwolnienia tych usług w 2011 r. Czy w 2011 r. mogę skorzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT? Jak powinienem wyliczyć limit uprawniający do tego zwolnienia?

Zgodnie z art. 113 ust. 2 ustawy o VAT, do wartości sprzedaży uprawniającej do zwolnienia podmiotowego nie wlicza się: odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku, a także dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Zdaniem redakcji, jeżeli w 2010 r. usługi świadczone przez podatnika były zwolnione z VAT, a obecnie są opodatkowane, to wartość tych usług nie powinna być uwzględniania w limicie zwolnienia z VAT obliczonym dla 2010 r. Jeśli bowiem w limicie tego zwolnienia uwzględnia się obroty z ubiegłego roku, to również w zakresie zwolnień przedmiotowych powinny być uwzględniane regulacje obowiązujące w 2010 r.

Podatnik prowadzący szkołę tańca może od 1 stycznia 2011 r. korzystać ze zwolnienia podmiotowego bez względu na wysokość obrotów jakie uzyskał w 2010 r. z tytułu świadczenia tych usług. W 2011 r. zwolnienie to będzie obowiązywać do momentu przekroczenia kwoty 150.000 zł.

Jestem zarejestrowanym podatnikiem VAT, jednak ze względu na niskie obroty w 2009 r. wybrałem zwolnienie z VAT. W marcu br. mam zamiar zlikwidować działalność i mam wątpliwość, czy powstanie u mnie obowiązek odprowadzenia podatku VAT z remanentu likwidacyjnego?

Przepis art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT dotyczący obowiązku opodatkowania remanentu likwidacyjnego, ma zastosowanie do podatników, którzy zaprzestają wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanych na podstawie art. 96 ust. 6 ustawy o VAT, do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu, podatnik w 2009 r. zaprzestał wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, natomiast nie zakończył działalności gospodarczej, a jedynie stał się podatnikiem zwolnionym od podatku VAT.

Likwidując aktualnie działalność jako podatnik zwolniony z VAT, Czytelnik nie podlega przepisom art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy, ponieważ nie wykonuje czynności podlegających opodatkowaniu, nie będzie miał zatem obowiązku opodatkowania posiadanych przez niego towarów, przy nabyciu których dokonał odliczenia podatku naliczonego.

Rozpoczynam prowadzenie działalności gospodarczej. Zastanawiam się, czy bardziej opłacalne byłoby dla mnie korzystanie ze zwolnienia od podatku VAT, czy też raczej powinienem zdecydować się na rozliczanie tego podatku?

Podatnik może zrezygnować ze zwolnienia z VAT i są to bardzo częste przypadki. Aby określić "opłacalność" rezygnacji ze zwolnienia podatnik musi przeanalizować okoliczności faktyczne oraz przeprowadzić analizę zamierzeń. Chodzi przede wszystkim o to:

czy podatnik dokonuje sprzedaży opodatkowanej według stawki podstawowej, czy też stawek obniżonych,
czy planuje dokonywanie zakupów inwestycyjnych,
czy w wyniku porównania kwot podatku należnego i naliczonego występuje wyraźna przewaga jednego lub drugiego,
czy nabywcami podatnika są klienci detaliczni, czy też podmioty gospodarcze, w szczególności - czynni podatnicy VAT.

Analiza odpowiedzi na powyższe pytania pozwoli na rozstrzygnięcie nasuwających się wątpliwości. Jeżeli bowiem klientami danego podmiotu są przede wszystkim podatnicy VAT, to nie będzie im się opłacało dokonywać zakupów od podatnika, który nie wykaże na fakturze podatku naliczonego.

W sytuacji gdy podatnik planuje dokonywanie znacznych nakładów inwestycyjnych, może mu się opłacać rejestracja i rozliczanie podatku VAT, z uwagi na możliwość odzyskania podatku naliczonego przy zakupach inwestycyjnych.

Jeżeli w dłuższej perspektywie czasowej u podatnika systematycznie występowałaby sprzedaż opodatkowana według stawek niższych niż podstawowa i z tego powodu powstawałaby nadwyżka podatku naliczonego nad należnym - z całą pewnością opłacałaby się rezygnacja ze zwolnienia z VAT.

Jestem podatnikiem VAT korzystającym ze zwolnienia. Rozszerzam działalność, w związku z czym prawdopodobnie w tym roku utracę prawo do zwolnienia. Jakie obowiązki będą na mnie z tego powodu spoczywały? Od jakiego momentu nastąpi utrata prawa do zwolnienia: czy od dnia przekroczenia kwoty 150.000 zł, czy od początku następnego miesiąca rozliczeniowego?

Aby móc precyzyjnie określić, w którym momencie podatnik zwolniony od VAT, z uwagi na nieprzekroczenie limitu obrotów traci to prawo, ustawodawca nałożył obowiązek prowadzenia uproszczonej ewidencji obrotów. Podatnik zwolniony z VAT jest obowiązany do ewidencjonowania sprzedaży za dany dzień, nie później jednak niż przed rozpoczęciem sprzedaży w dniu następnym. Brak takiej ewidencji lub jej nierzetelność w przypadku braku możliwości ustalenia rzeczywistego obrotu na podstawie dokumentacji są zagrożone opodatkowaniem niezaewidencjonowanych obrotów według stawki podstawowej.

Jeżeli z ewidencji, o której mowa, wynika, że obrót w kwocie 150.000 zł został przekroczony w danym dniu, to zwolnienie traci moc z dniem przekroczenia, a opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad tę kwotę. Jeśli np. limit obrotu, o którym mowa zostanie przekroczony w dniu 30 czerwca 2011 r., to już w tym dniu powstaje obowiązek podatkowy od nadwyżki obrotu ponad 150.000 zł. Na podatniku ciążyć będzie w takim przypadku obowiązek:

dokonania rejestracji dla podatku od towarów i usług we właściwym urzędzie skarbowym,
prowadzenia bardziej szczegółowych ewidencji dotyczących zarówno obrotu, jak i dokonywanych zakupów,
składania deklaracji dla podatku VAT,
zapłaty podatku należnego, jeśli z deklaracji podatkowej wynikać będzie kwota zobowiązania podatkowego.