Zmiany w Ordynacji podatkowej już w 2016 r.

Od 1 stycznia 2016 r. zmieni się w sposób znaczący wiele przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.). Zmiany wynikają z nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw

Podstawowym celem nowelizacji tej ustawy było stworzenie ram prawnych, które zracjonalizują i uproszczą procedury podatkowe, co ma w założeniu ułatwić kontakty podatników z organami podatkowymi oraz zapewnić efektywniejszy pobór podatków.

Poniżej przedstawiamy zmiany, które zasługują na szczególną uwagę.

1. Obniżona do 50% stawka odsetek

W ustawie wprowadzono rozwiązania mające na celu promowanie zachowania podatników przejawiającego się w samodzielnym korygowaniu błędów w deklaracjach w przypadku zaniżenia zobowiązania podatkowego, bez oczekiwania na działanie organu podatkowego.

Nastąpi to poprzez zmniejszenie wysokości obniżonej stawki odsetek za zwłokę do wysokości 50% stawki podstawowej. Tak ustalona preferencyjna stawka odsetek będzie miała zastosowanie w przypadku wpłaty zaległości podatkowej ujawnionej w wyniku autokorekty rozliczenia dokonanej w ciągu 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji. Należność w całości będzie trzeba uregulować w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty.

Warto dodać, że nowe zasady ustalania odsetek będą miały zastosowanie do zaległości podatkowych, które powstaną od 1 stycznia 2016 r. W tym zakresie ustawodawca przewidział wyjątek – nowa, obniżona do 50% stawka odsetek będzie miała zastosowanie do zaległości podatkowych powstałych wcześniej (do 31 grudnia 2015 r.), jeżeli zaległość będzie wynikać z korekty złożonej w pierwszym półroczu 2016 r. i zostanie uregulowana w ciągu 7 dni od dokonania prawnie skutecznej korekty deklaracji.

2. Podwyższone odsetki od zaległości w podatku VAT i akcyzie

Ujawnione przez organy podatkowe bardzo poważne błędy w zakresie rozliczania najistotniejszych z punktu widzenia wpływów budżetowych, podatku od towarów i usług, podatku akcyzowego oraz ceł oraz brak składania w tym zakresie deklaracji podatkowych będą z kolei pociągać za sobą poważniejsze konsekwencje finansowe. W związku z tym w takich przypadkach podwyższona zostanie stawka odsetek za zwłokę od zaległości do 150% stawki podstawowej.

Zgodnie z dodanym art. 56b ustawy, podwyższona stawka odsetek za zwłokę w wysokości 150% stawki odsetek za zwłokę stosowana będzie do zaległości w podatku od towarów i usług oraz w podatku akcyzowym w przypadku:

1) zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku ujawnionych przez organ podatkowy w toku kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego,

2) korekty deklaracji:

a) złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia – po zakończeniu kontroli podatkowej,

b) dokonanej w wyniku czynności sprawdzających

– jeżeli kwota zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku przekracza 25% kwoty należnej i jest wyższa niż pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia w rozumieniu ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. nr 200, poz. 1679 ze zm.), obowiązującego w dniu następującym po dniu upływu terminu płatności zobowiązania lub terminu zwrotu;

3) ujawnienia przez organ podatkowy w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego niezłożenia deklaracji, mimo ciążącego obowiązku oraz braku zapłaty podatku.

Podwyższone odsetki naliczane będą (bez wyjątków) od zaległości podatkowych, które powstaną od 1 stycznia 2016 r.

3. Usprawnienie obsługi podatników

W ustawie wprowadzono szereg zmian, które mają na celu ułatwienie kontaktów podatników z organami podatkowymi oraz usprawnienie poboru podatków i procedur podatkowych. Chodzi tu m.in. o zmiany w zakresie:

sposobu doręczania pism – wprowadzono opcję wskazania adresu do korespondencji (innego niż adres zamieszkania), doręczenia pism na skrytkę pocztową oraz bezpośrednio pełnomocnikom zawodowym (adwokatom, radcom prawnym, doradcom podatkowym);
wydawania ogólnej interpretacji podatkowej, zamiast powielania interpretacji indywidualnych wydawanych w takich samych sprawach; interpretacje ogólne zostaną włączone w system interpretacji podatkowych poprzez potwierdzanie stosowania interpretacji ogólnej do zdarzenia przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej – z obrotu prawnego usuwane będą natomiast interpretacje indywidualne sprzeczne z interpretacją ogólną;
ujednolicenia formy elektronicznej ksiąg podatkowych oraz dowodów księgowych;
umożliwienia zapłaty podatku za pomocą karty płatniczej.

4. Korekta deklaracji bez uzasadnienia przyczyn jej złożenia

Zgodnie z art. 81 § 2 Ordynacji podatkowej, skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty, z zastrzeżeniem § 3.

Skorygowanie deklaracji, o których mowa w art. 130c i art. 133 ustawy o VAT nie wymaga dołączenia pisemnego uzasadnienia przyczyn korekty (art. 81 § 3 Ordynacji podatkowej).

Przepis ten z dniem 1 stycznia 2016 r. ulegnie zmianie. Ustalona zostanie ogólna zasada, zgodnie z którą skorygowanie deklaracji następować będzie poprzez złożenie korygującej deklaracji. Nie będzie już konieczności dołączania do deklaracji pisemnego uzasadnienia przyczyn złożenia korekty. Uchylony w związku z tym zostanie powołany wyżej art. 81 § 3 Ordynacji podatkowej.

W art. 81b § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej wskazano, iż uprawnienie do skorygowania deklaracji ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej – w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą. Złożona wówczas korekta nie wywołuje skutków prawnych. Od 1 stycznia 2016 r. organ podatkowy będzie musiał pisemnie zawiadomić składającego korektę o jej bezskuteczności.

5. Właściwość miejscowa w zakresie podatku VAT

Ustawa z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw zmieni również niektóre z przepisów ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 17 § 1 Ordynacji podatkowej, jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika, płatnika, inkasenta lub podmiotu wymienionego w art. 133 § 2 Ordynacji. Natomiast szczególne zasady określania właściwości miejscowej obowiązują na gruncie ustawy o VAT (art. 3 ustawy o VAT). Według tych zasad właściwym dla podatnika organem podatkowym jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (art. 3 ust. 1). Jeśli miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT nie pokrywa się z miejscem zamieszkania podatnika (adresem siedziby), to w zakresie VAT i PIT (CIT) podatnik rozlicza się w różnych urzędach skarbowych. Sytuacja ta nie jest korzystna zarówno dla podatnika, jak i dla organu podatkowego.

W związku z tym uchylony zostanie art. 3 ustawy o VAT. Wówczas znajdzie zastosowanie generalna zasada wynikająca z art. 17 § 1 Ordynacji podatkowej, tj. określenie właściwości miejscowej naczelnika urzędu skarbowego w zakresie podatku od towarów i usług według miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika.