Od 1 lipca 2024 r. wyższe sankcje karne skarbowe

Zgodnie z art. 109 ust. 3 ustawy o VAT podatnicy, z wyjątkiem podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 oraz podatników, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 lub 9, są obowiązani prowadzić ewidencję zawierającą dane pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku i sporządzenie informacji podsumowującej, w szczególności dane dotyczące m.in.:

• rodzaju sprzedaży i podstawy opodatkowania, wysokości kwoty VAT należnego, w tym korekty VAT należnego, z podziałem na stawki VAT,
• dowodów sprzedaży i zakupów.

Na mocy art. 99 ust. 1-3 oraz ust. 11b ustawy o VAT deklaracje określone w tym przepisie składa się wyłącznie za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Jak wynika z art. 109 ust. 3b tej ustawy podatnicy są obowiązani przesyłać na zasadach określonych w art. 99 ust. 11c, za każdy miesiąc do urzędu skarbowego, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, ewidencję, o której mowa powyżej (wymienionej w art. 109 ust. 3), łącznie z deklaracją podatkową, w terminie do złożenia tej deklaracji. Podatnicy rozliczający VAT kwartalnie przesyłają do urzędu skarbowego, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, ewidencję na zasadach określonych w art. 99 ust. 11c:

1) za pierwszy i drugi miesiąc danego kwartału - w terminie do 25. dnia miesiąca następującego odpowiednio po każdym z tych miesięcy;

2) za ostatni miesiąc danego kwartału, łącznie z deklaracją - w terminie do złożenia tej deklaracji.

Zatem czynni podatnicy VAT mają obowiązek przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej pliku JPK_VAT z deklaracją. Szczegółowy zakres danych, jakie muszą być zawarte w deklaracji i ewidencji VAT - w formie JPK_VAT - wskazuje rozporządzenie w sprawie JPK_VAT z deklaracją. Obowiązują dwa warianty JPK_VAT:

• JPK_V7M dla podatników rozliczających się miesięcznie oraz
• JPK_V7K dla podatników rozliczających się kwartalnie.

Natomiast w ustawie z dnia 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2024 r. poz. 628 ze zm.) wskazane zostały czyny kwalifikowane jako wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe. Kwalifikacja danego czynu zależy przede wszystkim od skali uchybień. W tym miejscu należy wyjaśnić, że wykroczeniem skarbowym jest czyn zabroniony, w wyniku którego kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej nie przekracza 5-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w czasie jego popełnienia. Jednocześnie wykroczeniami skarbowymi mogą być także inne uchybienia nieskutkujące zaniżeniem lub narażeniem na uszczuplenie należności publicznoprawnej wprost wymienione w ww. ustawie Kodeks karny skarbowy (ze względu na mniejszą wagę), przykładowo:

• nieskładanie w terminie organowi podatkowemu deklaracji mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub złożenie deklaracji niezgodnie ze wzorem dokumentu elektronicznego JPK_VAT z deklaracją (art. 56 § 4),
• przesłanie ewidencji po terminie (art. 61a § 3),
• przesłanie wadliwej (niezgodnej z określonymi prawem wymogami formalnymi) ewidencji (art. 61a § 3),
• nieprzesłanie ewidencji właściwemu organowi podatkowemu albo przesyłanie nierzetelnej ewidencji (art. 61a § 1 i 2),
• nieprzekazanie w terminie informacji podsumowującej (art. 80a § 2).

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że w celu uniknięcia odpowiedzialności karnej skarbowej podatnik składa tzw. czynny żal, czyli zawiadomienie organu powołanego do ścigania (np. naczelnika urzędu skarbowego) o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Przy czym dokonanie "czynnego żalu" jest zbędne w przypadku składania korekty deklaracji VAT lub ewidencji VAT (w formie JPK_VAT z deklaracją), ale pod warunkiem, że są spełnione przesłanki wskazane w art. 16a ww. Kodeksu karnego skarbowego. Karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe nie podlega bowiem sprawca czynu zabronionego dotyczącego złożenia deklaracji lub przesłania księgi, jeżeli po jego popełnieniu została złożona organowi podatkowemu prawnie skuteczna korekta deklaracji lub księgi dotycząca obowiązku, którego nieprawidłowe wykonanie stanowi ten czyn zabroniony.

Ponadto, jeżeli w związku z czynem zabronionym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, warunkiem bezkarności jest uiszczenie tej należności niezwłocznie, nie później niż w terminie wyznaczonym przez finansowy organ postępowania przygotowawczego. Poza tym bezkarności tej nie stosuje się, jeżeli przed złożeniem korekty deklaracji lub księgi wszczęto postępowanie przygotowawcze o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe lub ujawniono w toku toczącego się postępowania przygotowawczego to przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

Grzywnę za wykroczenie skarbowe wymierza sąd w postępowaniu sądowym lub uprawniony funkcjonariusz skarbowy w trybie mandatowym. Sąd może orzec grzywnę w granicach od 1/10 do 20-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Natomiast grzywna nałożona mandatem karnym nie może przekroczyć 5-krotnej wysokości minimalnej pensji. Z kolei grzywna za przestępstwo skarbowe jest wymierzana w stawkach dziennych. Sąd, orzekając ją, określa liczbę stawek dziennych za popełniony czyn oraz wysokość jednej stawki. Najniższa liczba stawek przewidziana w Kodeksie karnym skarbowym za przestępstwo skarbowe wynosi 10, a najwyższa - 720. Stawka dzienna nie może być niższa od 1/30 części minimalnego wynagrodzenia ani przekraczać jej 400-krotności.