Kolejne istotne zmiany w ustawie o VAT planowane na 2015 r.

W projekcie zaproponowano dodanie w ustawie o VAT przepisów umożliwiających podatnikom uzgodnienie z organem podatkowym sposobu określenia proporcji przy odliczaniu VAT od wykorzystywanych przez podatnika towarów i usług zarówno do działalności podlegającej jak i niepodlegającej opodatkowaniu. Zaproponowano dodanie do art. 86 ust. 1a, na podstawie którego w przypadku towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów prowadzonej przez podatnika działalności podlegającej opodatkowaniu, jak i do celów innych, których nie da się w całości przypisać działalności podlegającej opodatkowaniu, sposób obliczenia proporcji wykorzystania nabywanych towarów i usług do celów działalności podlegającej opodatkowaniu, który odpowiadałby najbardziej specyfice prowadzonej przez podatnika działalności i dokonywanych nabyć, może zostać uzgodniony z naczelnikiem urzędu skarbowego. Na wniosek podatnika, naczelnik urzędu skarbowego będzie oceniał prawidłowość sposobu określenia tej proporcji, a w przypadku zastrzeżeń wskazywał sposób, który odpowiada najbardziej specyfice prowadzonej przez podatnika działalności.

W myśl art. 43 ust. 13 ustawy o VAT zwolnienie od podatku obejmuje świadczenie usługi stanowiącej element usługi zwolnionej na podstawie ust. 1 pkt 7 i 37–41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ww. przepisami. Jest to przepis określający zakres zwolnień dla usług stanowiących części składowe zwolnionych od podatku usług finansowych i ubezpieczeniowych wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7 i 37–41. Są to usługi w zakresie transakcji dotyczących walut, transakcji ubezpieczeniowych, udzielania kredytów i pożyczek, gwarancji i wszelkich zabezpieczeń finansowych, transakcji w zakresie depozytów, płatności, transferów pieniężnych, instrumentów finansowych, udziałów w podmiotach posiadających osobowość prawną. Ze zwolnienia tego nie mogą jednakże korzystać czynności będące elementem usług pośrednictwa w świadczeniu ww. usług finansowych i ubezpieczeniowych. W projekcie zaproponowano usunięcie przepisu dotyczącego zwolnienia z VAT dla usług stanowiących element zwolnionej od podatku usługi finansowej lub ubezpieczeniowej, wymienionej w art. 43 ust. 1 pkt 7 oraz 37–41 ustawy, stanowiących odrębną całość oraz będących właściwymi i niezbędnymi do świadczenia usługi zwolnionej. Usunięcie ww. przepisów nie oznacza automatycznego objęcia opodatkowaniem czynności stanowiących element zwolnionych usług finansowych i ubezpieczeniowych. Ocena skutków prawno-podatkowych w zakresie VAT dla takich czynności dokonywana będzie w oparciu o przepisy art. 43 ust. 1 pkt 7 i 37–41 ustawy, przy uwzględnieniu orzecznictwa TSUE w tym zakresie.

Projekt przewiduje dodanie w art. 89b ustawy o VAT ustępu 7, zgodnie z którym, przepisów nakładających obowiązek skorygowania przez dłużnika uprzednio odliczonego podatku naliczonego nie będzie się stosowało, gdy dłużnik będzie w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji na ostatni dzień okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu płatności należności wynikającej z faktury.

Proponowana jest również nowelizacja art. 89a ust. 7 ustawy o VAT, w myśl którego skorzystanie przez wierzyciela z ulgi na złe długi nie może mieć miejsca ze względu na związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2–4, występujący między wierzycielem a dłużnikiem. Przepis ten ma zostać doprecyzowany. Podobnie doprecyzowany będzie przepis art. 99 ust. 7 ustawy o VAT, określający sytuacje, w których podatnicy zwolnieni z VAT po otrzymaniu lub uregulowaniu należności są odpowiednio obowiązani lub uprawnieni do dokonania korekty podatku w złożonej, wyłącznie na tę okoliczność, deklaracji podatkowej.

Wprowadzenie mechanizmu odwrotnego obciążenia w odniesieniu do towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy miało na celu przeciwdziałanie nieprawidłowościom polegającym m.in. na wyłudzaniu zwrotów podatku przez nieuczciwe podmioty poprzez przerzucenie obowiązku rozliczenia tego podatku na nabywcę. Tym samym, w przypadku gdy nabywcą tych towarów jest podatnik objęty zwolnieniem od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy, jak również wykonujący wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy, zasadne jest stosowanie zasad ogólnych. Podatnikom tym nie przysługuje bowiem prawo do odliczenia podatku naliczonego. Natomiast konieczność rozliczenia przez tych podatników podatku w związku nabyciem przez nich towarów wymienionych w załączniku nr 11 może stanowić – zdaniem Ministerstwa Finansów – pewne obciążenie w ich działalności.

W związku z tym w projekcie zaproponowano zawężenie stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia tylko do sytuacji, gdy nabywcą towarów wymienionych w załączniku nr 11 jest podatnik VAT czynny.

Zaproponowano także, aby mechanizm odwrotnego obciążenia miał zastosowanie do sprzedaży towarów wymienionych w załączniku nr 11, jeżeli wartość dostarczanych towarów, dokonanych na rzecz jednego nabywcy w danym dniu, bez kwoty podatku, przekracza kwotę 20.000 zł.

Projekt zakłada ponadto rozszerzenie zakresu stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia na następujące towary:

• złoto w postaci surowca lub półproduktu (o próbie 325 tysięcznych lub większej) oraz dostaw złota inwestycyjnego w sytuacji gdy podatnik skorzystał z opcji opodatkowania,
   
• blachy zaklasyfikowane do PKWiU 24.33.20.0 "Arkusze żeberkowane ze stali niestopowej",
   
• telefony komórkowe, w tym smartfony.

Ze względu na to, że mechanizm odwrotnego obciążenia będzie miał zastosowanie do złota w postaci surowca lub półproduktu (o próbie 325 tysięcznych lub większej) oraz dostaw złota inwestycyjnego w sytuacji, gdy podatnik skorzystał z opcji opodatkowania, w konsekwencji zakres objęty mechanizmem odwrotnego obciążenia zostanie wyłączony – zgodnie z projektem – z treści załącznika nr 13 do ustawy o VAT.

Jednocześnie zakres załącznika nr 13 do ustawy o VAT zostanie rozszerzony o srebro i platynę w postaci surowca lub półproduktu. W celu przeciwdziałania nadużyciom do załącznika nr 13 do ustawy o VAT zostaną także dodane komputery przenośne, takie jak: tablety, notebooki, laptopy etc. oraz konsole do gier.

W projekcie znalazły się także regulacje nakładające na podatników dokonujących dostawy towarów lub świadczenia usług, dla których podatnikiem jest nabywca, obowiązek składania w urzędzie skarbowym zbiorczych informacji o dokonanych dostawach towarów oraz świadczonych usługach, dla których podatnikiem jest nabywca, w przypadkach o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8 (tj. informacji podsumowujących w obrocie krajowym).

Proponuje się, aby informacje podsumowujące w obrocie krajowym były składane za okresy rozliczeniowe, w których powstaje obowiązek podatkowy, w terminach przewidzianych dla złożenia przez podatnika deklaracji podatkowych.

Projekt zakłada zróżnicowanie wysokości kaucji gwarancyjnej, w zależności od tego, czy podatnik dostarcza paliwa, czy inne towary wrażliwe. Zaproponowano podniesienie minimalnej i maksymalnej wysokości kaucji gwarancyjnej dla podatników dostarczających paliwa, odpowiednio do 1 mln zł i 10 mln zł. Złożenie kaucji w wysokości 10 mln zł przed podmiot dokonujący dostaw paliw pozwalałoby pozostać temu podmiotowi w wykazie podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną, bez względu na wielkość dokonywanej sprzedaży towarów, wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy, a także zwalniałoby nabywcę od odpowiedzialności solidarnej bez względu na wielkość zakupów w danym miesiącu towarów wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy o VAT.

W tym zakresie zaproponowano regulacje przejściowe (do dnia 31 marca 2015 r.), dla podmiotów dostarczających paliwa, które zdecydują się na podwyższenie kaucji gwarancyjnej do wysokości 10 mln zł. Do tego dnia podmioty te pozostawałyby w wykazie na obecnych zasadach wynikających z wniesienia kaucji maksymalnej w wysokości 3 mln zł i kaucja ta zapewniałaby ochronę także nabywcom bez względu na dokonywane przez nich zakupy. Po tym dniu podmioty zostałyby usunięte z wykazu, jeżeli kaucja w wysokości 3 mln zł byłaby zbyt niska w stosunku do realizowanych przez nie dostaw towarów, wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy (tj. odchylałaby się więcej niż o 20% od jednej piątej kwoty podatku należnego od wartości sprzedaży towarów, wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy, dokonanej w danym miesiącu).

W projekcie zaproponowano także dodanie przepisu art. 105b, zgodnie z którym od zwracanej kaucji gwarancyjnej nie przysługują odsetki. Wprowadzony byłby także przepis przejściowy, zgodnie z którym w przypadku kaucji gwarancyjnych przyjętych do dnia 31 grudnia 2014 r. odsetki nie przysługiwałyby począwszy od dnia 1 stycznia 2015 r.

Ministerstwo Finansów wskazało również na konieczność wprowadzenia przepisu, zgodnie z którym w przypadku zmiany właściwości urzędu skarbowego w zakresie rozliczania VAT, urzędem właściwym w zakresie kaucji gwarancyjnej (tj. przyjęcia, zmiany wysokości, zmiany formy i zwrotu kaucji oraz usunięcia lub wpisania podmiotu do wykazu) byłby "nowy" urząd skarbowy.