Oświadczenie o wyborze opodatkowania WNT - zmiana
od 1 lipca 2011 r.

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów jest czynnością podlegającą opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT. Jest to czynność, przez którą rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz (art. 9 ust. 1 ustawy o VAT).

Aby jednak uznać, że transakcja stanowi wewnątrzwspólnotowe nabycie, podmioty uczestniczące w transakcji muszą spełniać warunki przewidziane przez ustawę, a zatem:

nabywcą towarów musi być:
- polski podatnik VAT lub podatnik podatku od wartości dodanej, a nabywane towary mają służyć działalności gospodarczej podatnika,
- osoba prawna niebędąca podatnikiem, jeżeli w bieżącym lub w poprzednim roku podatkowym dokonała wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na kwotę przekraczającą 50.000 zł,
dokonujący dostawy towarów musi być podatnikiem VAT lub podatnikiem podatku od wartości dodanej.

W sytuacji gdy powyższe warunki nie zostaną spełnione przez obie strony uczestniczące w transakcji, bądź przez jedną z nich, nie będzie można uznać, iż wystąpiło wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. Zrealizowana w ten sposób dostawa będzie stanowiła sprzedaż do ostatecznego odbiorcy, czyli konsumenta.

W ustawie znajduje się również cały katalog wyłączeń z wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Wyłączenia te mają charakter zarówno podmiotowy, jak i przedmiotowy.

Wyłączenie podmiotowe opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów wynika z art. 10 ustawy i dotyczy następującej grupy podmiotów:

rolników ryczałtowych korzystających ze zwolnienia z podatku VAT, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy;
podatników, którzy wykonują jedynie czynności inne niż opodatkowane podatkiem i którym nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług;
podatników zwolnionych od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9; zwolnieniu na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy podlegają podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł; zwolnienie, o którym mowa w art. 113 ust. 9 ustawy, dotyczy podmiotów rozpoczynających wykonywanie czynności opodatkowanych w trakcie roku podatkowego i ma zastosowanie wtedy, gdy przewidywana przez podatnika wartość sprzedaży nie przekroczy w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej kwoty 150.000 zł;
osób prawnych, które nie są podatnikami VAT

jeżeli całkowita wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium kraju nie przekroczyła u nich, w trakcie roku podatkowego oraz w roku poprzednim, kwoty 50.000 zł.

W przypadku gdy kwota tego nabycia nie przekroczy w trakcie roku wymienionej powyżej kwoty - zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy - przyjmuje się, iż wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów nie wystąpiło, a zatem nie było obowiązku rejestracji dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych.

Istnieje przy tym możliwość wyboru opcji opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów mimo nieprzekroczenia ww. kwoty nabycia. Do końca czerwca 2011 r. warunkiem wyboru opodatkowania WNT przez ww. podmioty było złożenie naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego oświadczenia o wyborze opodatkowania tych czynności (art. 10 ust. 6 ustawy).

Zdaniem redakcji wystarczające było tym celu złożenie formularza rejestracyjnego VAT-R, w którym podatnik zaznacza, że korzysta ze zwolnienia z VAT (kwadraty 29-31 części C.1.) oraz kwadrat 59 w części C.3. Formularz taki, składany w urzędzie skarbowym w formie pisemnej i opatrzony własnoręcznym podpisem podatnika lub osoby go reprezentującej, spełnia wymogi zawarte w art. 10 ust. 6 ustawy o VAT.

W związku nowelizacją ustawy o VAT wprowadzoną ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz ustawy o transporcie drogowym, przepis art. 10 ust. 6 ustawy zmienił swoje brzmienie. Od 1 lipca 2011 r. podatnicy oraz osoby prawne niebędące podatnikami mogą wybrać opodatkowanie WNT również poprzez podanie dokonującemu dostawy towarów numeru VAT UE. Zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego o wyborze opodatkowania nadal będzie możliwe, ale już tylko jako jedna z możliwości.

Przykład

Polska spółka cywilna Alfa, korzysta ze zwolnienia z VAT ze względu na wysokość osiąganych obrotów. Spółka jest zarejestrowana dla celów transakcji wewnątrzwspólnotowych z uwagi na dokonany w styczniu br. import usług.

Od sierpnia spółka zamierza dokonywać zakupów od kontrahenta ze Szwecji. Z powodu zróżnicowanych stawek VAT spółka zamierza skorzystać z opodatkowania WNT. W tym celu wystarczy, że dla potrzeb pierwszej transakcji opodatkowanej na zasadzie WNT spółka poda szwedzkiemu kontrahentowi swój numer NIP poprzedzony kodem PL.

Wybór opodatkowania WNT jest wiążący dla podmiotu przez dwa lata, z tym, że okres ten biegnie od dnia dokonania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dla którego dokonano takiego wyboru (art. 10 ust. 7 znowelizowanej ustawy o VAT). Do 30 czerwca 2011 r. obowiązywała zasada, zgodnie z którą okres 2-letni liczony był od końca miesiąca, w którym oświadczenie o wyborze opodatkowania WNT zostało złożone.

Obecne brzmienie art. 10 ust. 7 ustawy pozwala uniknąć wątpliwości interpretacyjnych. Bieg terminu rozpoczyna się w momencie dokonania WNT, a nie z końcem miesiąca, w którym złożono oświadczenie. Może się bowiem zdarzyć, że podatnik złoży takie oświadczenie z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem i w takim przypadku rozpoczęcie biegu dwuletniego terminu ulegnie przesunięciu.

Przykład

Podatnik zwolniony z opodatkowania ze względu na obroty zamierza dokonać we wrześniu 2011 r. zakupu urządzenia od kontrahenta z Danii na znaczną kwotę. Podatnik chciałby dokonać opodatkowania WNT w Polsce, gdyż byłoby to korzystniejsze rozwiązanie.

W tym celu zawiadomił naczelnika urzędu skarbowego o wyborze opodatkowania WNT jeszcze przed dokonaniem transakcji, tj. 1 lipca 2011 r.

Zakładając, że transakcja będzie miała miejsce 5 września 2011 r., obowiązek rozliczania WNT będzie obowiązywał podatnika przez dwa lata licząc od 5 września 2011 r.

Gdyby przepis art. 10 ust. 7 ustawy nie został zmieniony, złożone oświadczenie o wyborze opodatkowania WNT obowiązywałoby przez dwa lata, ale licząc od końca lipca.

W przypadku, gdy drobny przedsiębiorca zamierza dokonać WNT, a kwota tego nabycia przekroczy 50.000 zł, podatnik musi zarejestrować się jako podatnik VAT UE bez względu na to, czy wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów będzie dokonywał sporadycznie czy też regularnie.

Obowiązek rejestracji podatników jako podatników VAT UE wynika z art. 97 ustawy o VAT. Fakt, iż podatnik nie dokonuje regularnie nabyć wewnątrzwspólnotowych, lecz są to sporadyczne przypadki, nie wywiera jakiegokolwiek wpływu na zwolnienie z obowiązku rejestracji jako podatnika VAT UE.