Odliczenie VAT przez nabywcę mediów

Podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT w zakresie, w jakim nabyte towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Odliczenia podatnik może jednak dokonać w ściśle określonych terminach. W niektórych przypadkach szczególny moment powstania obowiązku podatkowego wiąże się również ze szczególnymi zasadami odliczania podatku naliczonego przez nabywcę towarów i usług. Tak jest w przypadku usług powszechnych. Dla tych usług (wymienionych w art. 19 ust. 13 pkt 1 ustawy o VAT) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu płatności, jeśli został on określony w umowie.

Prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej nabycie jakiejkolwiek usługi zaliczanej do usług powszechnych, na podstawie art. 86 ust. 10 pkt 3 ustawy o VAT powstaje w rozliczeniu za okres, w którym przypada termin płatności jeżeli zawiera informację jakiego okresu dotyczy.

Tak więc termin odliczenia związany jest wyłącznie z terminem płatności określonym na fakturze. Nie ma w tym przypadku znaczenia ani data wystawienia faktury, ani data jej otrzymania. Przy czym niewątpliwie podatnik musi dysponować fakturą, aby móc ją rozliczyć. Nie jest również istotny termin, w którym podatnik uregulował należność wynikającą z faktury. Jeżeli jednak podatnik nie dokonał odliczenia w powyższym terminie, może to uczynić w rozliczeniu za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. Wynika to z art. 86 ust. 11 tej ustawy. Zatem przy usługach powszechnych podatnik ma trzy okresy na skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Przykład

Podatnik otrzymuje fakturę VAT za usługi telekomunikacyjne z terminem płatności określonym na 20. dzień miesiąca za miesiąc poprzedni. Zakładając, że w maju 2011 r. otrzymał fakturę dokumentującą świadczone usługi za kwiecień, z terminem płatności określonym na 20 maja 2011 r., podatek naliczony z tej faktury podatnik mógł odliczyć w rozliczeniu za maj, czerwiec bądź lipiec 2011 r.

Jeżeli faktura będzie wystawiana zbiorczo za kilka okresów korzystania z usług powszechnych i do każdego z nich został przypisany osobno termin płatności, podatek naliczony powinien być rozliczony także osobno, z uwzględnieniem poszczególnych terminów płatności wynikających z tej faktury (np. termin płatności: kwiecień - rozliczenie: kwiecień, maj lub czerwiec; termin płatności: maj - rozliczenie: maj, czerwiec lub lipiec itd.). Także w tym przypadku nie ma znaczenia moment wystawienia faktury czy też uregulowania płatności z niej wynikającej, nawet wtedy, gdy podatnik uregulował jednorazowo zbiorczą kwotę należności.

Faktura bez terminu płatności

Może się również zdarzyć sytuacja, że termin płatności nie zostanie określony na fakturze oraz nie zawarto w niej informacji, jakiego okresu ona dotyczy. Biorąc pod uwagę, że w ustawie o VAT odniesiono się wyłącznie do sposobu rozliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury za media, która określa termin płatności, w pozostałych przypadkach, gdy termin ten nie został określony, należy stosować zasady ogólne rozliczenia tego podatku.

Prawo do odliczenia VAT powstanie zatem w rozliczeniu za miesiąc (kwartał) otrzymania faktury lub za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych.

Faktury korygujące za media

Termin rozliczania faktur korygujących zmniejszających kwotę podatku naliczonego reguluje art. 86 ust. 10a ustawy o VAT. Z powołanego przepisu wynika, że w przypadku, gdy nabywca towaru lub usługi otrzymał korektę faktury obniżającą kwotę podatku naliczonego, jest on obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym tę korektę faktury otrzymał.

Ta ogólna zasada, mająca zastosowanie również do faktur korygujących dotyczących nabycia mediów, może być w określonych okolicznościach zmodyfikowana. Będzie tak w sytuacji gdy termin płatności wynikający z faktury pierwotnej jeszcze nie minął. Jak bowiem stanowi art. 86 ust. 10a zdanie drugie, jeżeli podatnik nie obniżył kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego określonego w fakturze, której korekta dotyczy, a prawo do takiego obniżenia mu przysługuje, zmniejszenie kwoty podatku naliczonego uwzględnia się w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonuje tego obniżenia.

VAT naliczony z faktur za media podlega odliczeniu w rozliczeniu za okres, w którym przypada termin płatności, jeżeli faktura zawiera informację, jakiego okresu dotyczy (art. 86 ust. 10 pkt 3 ustawy o VAT). Oznacza to, że jeżeli podatnik otrzymuje fakturę korygującą in minus do faktury za media, dla której termin płatności jeszcze nie upłynął, korektę tę podatnik powinien rozliczyć łącznie z fakturą pierwotną (w jednej deklaracji VAT).

Przykład

Podatnik otrzymał fakturę pierwotną za usługi telekomunikacyjne świadczone w czerwcu. Termin płatności wyznaczony był na sierpień. Podatnik będzie mógł rozliczyć VAT naliczony w deklaracji za sierpień, wrzesień lub październik.

W lipcu wpłynęła do podatnika faktura korygująca, zmniejszająca kwotę należności. Faktura pierwotna nie została jeszcze rozliczona z uwagi na to, że termin płatności wyznaczony był na sierpień, zatem faktura korygująca powinna zostać rozliczona wraz z fakturą pierwotną.

Podobnego uregulowania nie zawarto, jeżeli chodzi o korektę faktury, która zwiększa kwotę podatku naliczonego w stosunku do pierwotnej faktury. Moment odliczenia VAT z faktury korygującej in plus za media nie jest - naszym zdaniem - uzależniony ani od daty wystawienia korekty, ani od daty jej otrzymania przez nabywcę, pod warunkiem że korekta ta zawiera informacje, jakiego okresu dotyczy oraz termin płatności. Moment ten zależy wówczas jedynie od terminu płatności wynikającego z faktury korygującej.

W przypadku, gdy faktura korygująca za media nie zawiera informacji, jakiego okresu dotyczy, korekta ta powinna być rozliczona według zasad ogólnych, czyli odliczenie powinno zostać dokonane w deklaracji za miesiąc (kwartał) otrzymania tej korekty lub za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych.

Odliczenie VAT z duplikatu faktury

W sytuacji gdy oryginał faktury ulegnie zniszczeniu albo zaginie, sprzedawca na wniosek nabywcy ponownie wystawia fakturę, zgodnie z danymi zawartymi w kopii tej faktury. Faktura wystawiona ponownie musi dodatkowo zawierać wyraz "Duplikat" oraz datę wystawienia. Stanowi o tym § 20 rozporządzenia w sprawie faktur. Z przepisów ustawy o VAT nie wynika, czy podatnik ma prawo rozliczyć duplikat faktury za media na zasadach ogólnych, czyli w miesiącu otrzymania lub jednym z dwóch następnych, czy odliczenia takiego musi dokonać poprzez korektę złożonej już deklaracji dla podatku VAT, w której przypadał termin płatności wynikający z oryginału faktury.

Skoro jednak duplikaty faktur traktowane na równi z fakturami, to podatnik uprawniony jest do rozliczenia podatku naliczonego z takiej faktury w terminie płatności jaki został określony w fakturze pierwotnej, z której dane (w tym termin płatności) "przeniesiono" do duplikatu. Zatem w stosunku do duplikatów faktur za media należy stosować szczególne przepisy dotyczące faktur za media, które zostały określone w ustawie o VAT. Rozliczenia takiego należy dokonać więc w terminie płatności określonym na tej fakturze lub w jednym z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych. Jeżeli jednak termin ten już upłynął, odliczenia tego należy dokonać poprzez złożenie korekty deklaracji.

Przykład

Duplikat faktury VAT za dostawy energii elektrycznej wpłynął do podatnika 10 maja 2011 r. Nie wskazano na nim innego terminu płatności niż ten, który był na oryginale, tj. 5 kwietnia 2011 r. Skoro duplikat wpłynął do podatnika w maju, tj. przed złożeniem deklaracji za kwiecień, zatem podatnik mógł VAT naliczony rozliczyć w bieżąco składanej deklaracji (za kwiecień składanej do 25 maja 2011 r.) lub też w deklaracji za maj albo czerwiec.