Odwrotne obciążenie a odliczenie VAT naliczonego od zakupów towarów i usług

Podatnik świadczy usługi budowlane, w stosunku do których w 2017 r. ma być stosowany mechanizm odwrotnego obciążenia. Czy wykonując jedynie tego rodzaju działalność, będzie miał prawo do odliczania VAT naliczonego i zwrotu podatku VAT od dokonywanych zakupów towarów i usług?

Konstrukcja przepisów ustawy o VAT jako generalną zasadę przyjmuje obowiązek rozliczenia podatku VAT od sprzedaży towaru czy usługi przez dostawcę (usługodawcę). Jednak w przypadku sprzedaży niektórych towarów ustawodawca przewidział szczególne zasady rozliczania VAT należnego, polegające na przeniesieniu obowiązku rozliczenia VAT z tytułu dostawy towaru ze sprzedawcy na nabywcę, który staje się także podmiotem uprawnionym do odliczenia podatku naliczonego od tej transakcji. Mechanizm ten ma zastosowanie do towarów wskazanych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT jeśli łącznie spełnione są poniższe przesłanki wynikające z art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy:

a) dokonującym ich dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,

b) nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,

c) dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 122.

Mechanizm odwrotnego obciążenia ma zastosowanie tylko wówczas, gdy nabywcą towarów wymienionych w załączniku nr 11 ustawy jest czynny podatnik VAT.

Mechanizmem odwrotnego obciążenia zgodnie z projektowanymi zmianami do ustawy o VAT, mają zostać objęte z dniem 1 stycznia 2017 r. również usługi budowlane wymienione w dodanym załączniku nr 14 do ustawy o VAT.

Zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT, podatnikami będą również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione będą następujące warunki:

a) usługodawcą będzie podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,

b) usługobiorcą będzie podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

Mechanizm odwrotnego obciążenia w stosunku do transakcji, których przedmiotem będą usługi budowlane wymienione w załączniku nr 14 do ustawy o VAT, będzie miał zastosowanie wyłącznie wówczas, gdy obie strony transakcji będą czynnymi podatnikami VAT.

W przypadku usług wymienionych w poz. 2-48 załącznika nr 14 odwrotne obciążenie, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT stosowane będzie jeżeli usługodawca świadczyć będzie te usługi jako podwykonawca.

W przypadku gdy ww. warunki zostaną spełnione, usługodawca będzie zwolniony z obowiązku odprowadzenia podatku należnego z tego tytułu do urzędu skarbowego. Wykaże on wówczas sprzedaż w deklaracji VAT jako usługę, dla których podatnikiem jest nabywca podając jedynie wartość netto ww. usługi i wystawi fakturę z dodatkową informacją: "odwrotne obciążenie" (art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT), niezawierającą stawki i kwoty podatku (art. 106e ust. 4 pkt 1 ustawy).

Zakup usług objętych odwrotnym obciążeniem zobowiązuje ich nabywcę do rozliczenia podatku należnego z tytułu wyświadczonej usługi. Nabywca wykazuje w deklaracji VAT wartość netto usługi i wysokość podatku należnego. W przypadku usługi, dla której zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 7 podatnikiem jest ich nabywca, prawo do odliczenia podatku naliczonego powstaje, pod warunkiem, że podatnik uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu tej transakcji w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek.

Reasumując

W sytuacji przedstawionej w pytaniu, jeżeli spełnione będą warunki określone w art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy (zgodnie z projektem zmian do ustawy o VAT, który obecnie rozpatrywany jest przez Sejm), podatek VAT od świadczonych przez podatnika usług budowlanych rozliczany będzie w 2017 r. na zasadzie odwrotnego obciążenia.

Nic jednak nie stoi na przeszkodzie aby podatnik, który będzie wykonywał czynności opodatkowane przy zastosowaniu odwrotnego obciążenia, odliczał VAT naliczony od dokonywanych na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej zakupów towarów i usług. Odliczenie to będzie odbywać się na ogólnych zasadach określonych w ustawie o VAT.