Przekazanie składników majątku przedsiębiorstwa - wyjaśnienie Ministra Finansów

W związku ze zmianą przepisu nasuwa się kolejne pytanie: czy w sytuacji gdyby podatnik przekazywał infrastrukturę wraz z należącym do niego gruntem, na którym obiekty tej infrastruktury byłyby posadowione - czynność ta podlegałaby opodatkowaniu?

Jeszcze do końca marca 2011 r. odpowiedź na tak postawione pytanie w świetle powszechnej praktyki podatkowej popartej orzecznictwem sądowym byłaby korzystna dla podatników, to znaczy obowiązek rozliczenia VAT nie wystąpiłby. Niestety, zmiana art. 7 ust. 2 ustawy o VAT spowodowała, iż obecnie brak obowiązku podatkowego w podobnych przypadkach wystąpi tylko w sytuacji, gdy podatnikowi nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. W pozostałych sytuacjach obowiązek podatkowy powstanie. Oto jak w tej kwestii wypowiedział się podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską nr 21796:

"(...) Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 7 ust. 2 ww. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2) wszelkie inne darowizny

- jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów.

Powyższy przepis odpowiada art. 16 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.), zgodnie z którym wykorzystanie przez podatnika towarów stanowiących część majątku jego przedsiębiorstwa do celów prywatnych podatnika lub jego pracowników, które przekazuje nieodpłatnie lub, w ujęciu ogólnym, które przeznacza do celów innych niż prowadzona przez niego działalność, gdy VAT od powyższych towarów lub ich części podlegał w całości lub w części odliczeniu, jest uznawane za odpłatną dostawę towarów.

Z powyższego wynika, że opodatkowaniu podatkiem VAT podlega każde nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa, przy nabyciu których podatnikowi przysługiwało odliczenie.

Taką interpretację potwierdza również orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, przykładowo w wyroku w sprawie C-48/97 Kuwait Petroleum Ltd. w pkt 22 Trybunał wskazał, że «z samego literalnego brzmienia art. 5 ust. 6 zdanie pierwsze szóstej dyrektywy (obecnie art. 16 zdanie pierwsze dyrektywy 2006/112/WE) jasno wynika, że przepis ten traktuje jako dostawę dokonaną za wynagrodzeniem, a zatem podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, nieodpłatne wydanie przez podatnika towarów należących do aktywów jego przedsiębiorstwa, w przypadku gdy podatek VAT z tytułu nabycia tych towarów podlegał odliczeniu, przy czym nie ma znaczenia, czy wydanie to zostało dokonane w celach związanych z prowadzonym przedsiębiorstwem» (podkreślenie redakcji).

Mając powyższe na uwadze, przyjęcie rozwiązania, zgodnie z którym nieodpłatne przekazanie infrastruktury drogowej na rzecz gminy traktowane byłoby jako czynność niepodlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT, w sytuacji gdy przy nabyciu towarów podatek VAT podlegał odliczeniu, byłoby niezgodne z przepisami dyrektywy 2006/112/WE i orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE.

Odnosząc się do pytania pana posła o możliwość wprowadzenia przepisów (jak rozumiem, w systematyce VAT) ułatwiających budowę przez dewelopera infrastruktury, którą planuje oddać na rzecz gminy, uprzejmie informuję, iż system podatku od wartości dodanej w Unii Europejskiej jest zharmonizowany i nie jest możliwe wprowadzanie rozwiązań niewpisujących się w unijne prawo.

Jak zostało to wyżej przedstawione, brak jest podstaw do wyłączenia tych czynności spod opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Podatek ten, będąc podatkiem od wartości dodanej, jest podatkiem powszechnym. Zasada powszechności opodatkowania wyrażona została w art. 1 ww. dyrektywy 2006/112/WE, zgodnie z którym VAT obliczony od ceny towaru lub usługi według stawki, która ma zastosowanie do takiego towaru lub usługi, jest wymagalny od każdej transakcji, po odjęciu kwoty podatku poniesionego bezpośrednio w różnych składnikach kosztów. Powszechność opodatkowania wyraża się więc zarówno w aspekcie podmiotowym - opodatkowaniu podlega każdy obrót niezależnie od tego, kto go dokonuje (zakładając, że obrót ten odbywa się w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu cyt. dyrektywy), jak również w aspekcie przedmiotowym - opodatkowaniu tym podatkiem podlega, co do zasady, obrót każdym towarem. Od zasady tej przewidziane są wyjątki zawarte w przepisach tytułu IX ww. dyrektywy, który wskazuje, jakie czynności mogą podlegać zwolnieniu z opodatkowania podatkiem VAT. W katalogu tym czynność przekazania dróg dojazdowych przez deweloperów na rzecz gminy nie została wymieniona. W konsekwencji objęcie tych czynności zwolnieniem od opodatkowania, wbrew przepisom dyrektywy, stanowiłoby naruszenie zasady powszechności opodatkowania, a tym samym art. 1 ww. dyrektywy.

Odpowiadając na pytania pana posła, czy planowane są działania zapobiegające wzrostowi cen mieszkań po wprowadzeniu 23% podatku na budowę infrastruktury przekazywanej samorządom oraz czy nie byłby zasadny powrót do stanu sprzed nowelizacji, uprzejmie wyjaśniam, iż zmiana do art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług miała na celu jedynie ujednolicenie wykładni tego przepisu z wykorzystaniem wytycznych interpretacyjnych Trybunału Sprawiedliwości UE. W ocenie projektodawcy zmiana brzmienia ww. przepisu nie oznaczała wprowadzenia «23% podatku na budowę infrastruktury przekazywanej samorządom».

Jak już wskazano powyżej, nie jest możliwe rozumienie ww. przepisu w taki sposób, że konsumpcja ww. dóbr mogłaby nie podlegać obciążeniu podatkiem od wartości dodanej, gdyż byłoby to niezgodne z prawem Unii Europejskiej. (...)"

Uwaga

W świetle obecnie obowiązującego brzmienia art. 7 ust. 2 ustawy o VAT nieodpłatne przekazanie obiektów infrastruktury towarzyszącej związanej z prowadzoną działalnością gospodarczą podlega opodatkowaniu, jeśli przy nabyciu (wybudowaniu) tych obiektów podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Jak widać zmiana art. 7 ust. 2, w odniesieniu do nieodpłatnego przekazania towarów wywierać może poważne skutki podatkowe, w szczególności gdy przedmiotem przekazania są składniki majątku o znacznej wartości. Należy bowiem pamiętać, iż podstawę opodatkowania w takich przypadkach ustala się zgodnie z art. 29 ust. 10 jako cenę nabycia lub koszt wytworzenia określone w momencie dostawy.

W praktyce zapewne podatnicy podejmować będą próby zminimalizowania obciążeń podatkowych, przekazując obiekty odpłatnie, jednak po cenie zdecydowanie niższej od rzeczywistej wartości przekazywanych obiektów. Ten zabieg będzie jednak możliwy do zastosowania tylko w przypadku podmiotów niepowiązanych, z uwagi na brzmienie art. 32 ustawy o VAT.