Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 19 (954) z dnia 1.07.2017

Odwrotne obciążenie VAT usług budowlanych

Znaczna część usług budowlanych objęta jest mechanizmem odwrotnego obciążenia VAT (patrz: poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT). Usługi te podlegają rozliczeniu na zasadzie odwrotnego obciążenia, jeżeli łącznie są spełnione warunki wskazane w art. 17 ust. 1 pkt 8 i ust. 1h ustawy o VAT, tj. usługodawca i usługobiorca są czynnymi podatnikami VAT, a usługodawca świadczy te usługi jako podwykonawca.

W niniejszym artykule odpowiadamy na pytania Czytelników dotyczące niektórych kwestii związanych z odwrotnym obciążeniem VAT usług budowlanych.

Jestem czynnym podatnikiem VAT. Prowadzę działalność polegającą na urządzaniu kręgielni i w związku z tym świadczę usługi projektowania i naklejania tapet oraz malowania tych tapet. Czy tego typu usługi podlegają rozliczeniu według mechanizmu odwrotnego obciążenia VAT, jeżeli wykonuję je jako podwykonawca czynnego podatnika VAT?

W sytuacji przedstawionej w pytaniu spełniony został warunek statusu obu stron transakcji (które działają jako czynni podatnicy VAT) oraz podwykonawstwa w świadczeniu usługi przez usługodawcę. Tym samym, aby prawidłowo opodatkować świadczoną przez Czytelnika usługę, należy sprawdzić, czy mieści się ona w katalogu usług budowlanych objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia VAT (czy też nie).

W poz. 34 załącznika nr 14 do ustawy o VAT ustawodawca wskazał "Pozostałe roboty związane z wykładaniem podłóg i ścian (włączając tapetowanie), gdzie indziej niesklasyfikowane o PKWiU 43.33.29.0. Zgodnie z wyjaśnieniem, umieszczonym na stronie Głównego Urzędu Statystycznego (http://stat.gov.pl/Klasyfikacje), grupowanie to obejmuje m.in.:

• tapetowanie i wykładanie ścian innymi miękkimi wykładzinami,
   
• usuwanie tapet ściennych.

Grupowanie to nie obejmuje jednak wskazanej przez Czytelnika usługi projektowania tapet. Usługi projektowania mieszczą się z kolei w PKWiU 74.10.19.0 jako "Usługi w zakresie pozostałego specjalistycznego projektowania". Grupowanie to obejmuje m.in.:

• usługi projektowania wzornictwa rozmaitych wyrobów poprzez harmonizację względów estetycznych z wymogami technicznymi i pozostałymi wymogami,
   
• usługi projektowania graficznego.

Należy podkreślić, że w celu dokonania prawidłowej klasyfikacji usługi należy ustalić, czy jest to świadczenie kompleksowe (stanowiące nierozerwalną całość), czy też mamy do czynienia z odrębnymi, niezależnymi usługami. Do ustalenia powyższego pomocne będą zapisy umowy łączącej strony transakcji, pod warunkiem zgodności z rzeczywistością. Następnie należy dokonać prawidłowej klasyfikacji usługi według PKWiU, w oparciu o szczegółowo ustalony stan faktyczny.

Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług dostępna jest w serwisie www.klasyfikacje.gofin.pl

Jeżeli w rozpatrywanej sprawie świadczenie jest kompleksowe, a jego elementem przeważającym jest usługa tapetowania sklasyfikowana pod PKWiU 43.33.29.0, to wówczas będzie miał zastosowanie mechanizm odwrotnego obciążenia VAT. Natomiast gdyby elementem głównym było projektowanie tapet sklasyfikowane według PKWiU 74.10.19.0, to taka usługa kompleksowa nie podlegałaby pod ten sposób rozliczenia VAT. Z kolei przyjęcie, że świadczone przez Czytelnika usługi nie stanowią usługi kompleksowej, lecz odrębne (niezależne, niezwiązane ze sobą) usługi spowodowałoby, że należy dla każdej z tych usług ustalić właściwe PKWiU i opodatkowywać każdą z nich jako odrębne świadczenie według przewidzianego dla niej rygoru rozliczania VAT.

UWAGA! Należy pamiętać, że w razie wątpliwości przy klasyfikacji usługi do właściwego PKWiU można zwrócić się z wnioskiem o jej klasyfikację do Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi, ul. Suwalska 29, 93-176 Łódź.

Jestem podatnikiem zwolnionym z VAT z uwagi na niskie obroty. Będę świadczył usługi budowlane wymienione w załączniku nr 14 do ustawy o VAT na rzecz czynnych podatników VAT jako ich podwykonawca. Czy powinienem stosować mechanizm odwrotnego obciążenia VAT? W jaki sposób powinienem wystawić fakturę?

W sytuacji przedstawionej w pytaniu nie został spełniony jeden z warunków objęcia usług budowlanych mechanizmem odwrotnego obciążenia VAT. Mianowicie zastosowanie tego szczególnego sposobu rozliczenia VAT zostało przez ustawodawcę uzależnione m.in. od statusu stron transakcji, które powinny być czynnymi podatnikami VAT. Tym samym, jeżeli jedna ze stron transakcji (tu: Czytelnik) korzysta z podmiotowego zwolnienia z VAT, to do świadczonych przez nią usług budowlanych nie stosuje mechanizmu odwrotnego obciążenia VAT (nawet jeżeli zostały spełnione pozostałe warunki dla tego sposobu rozliczania VAT).

Generalnie podatnik zobowiązany jest wystawić fakturę dokumentującą m.in. świadczenie usług dokonywane na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. Obowiązek ten nie dotyczy jednak m.in. podatników dokonujących sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT (czyli ze względu na niską wartość sprzedaży, w 2017 r. - 200.000 zł). Jeżeli jednak nabywca usługi zażąda faktury dokumentującej ten zakup, a żądanie zostanie zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym m.in. wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty - to sprzedawca musi tę fakturę wystawić. Taki obowiązek wynika z art. 106b ust. 2 i 3 ww. ustawy.

Jeżeli podatnik zwolniony z VAT dokumentuje sprzedaż fakturą, powinien przestrzegać regulacji zawartych w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur (Dz. U. poz. 1485). Zgodnie z § 3 pkt 3 ww. rozporządzenia, faktura dokumentująca dostawę towarów lub świadczenie usług zwolnionych od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT powinna zawierać: datę wystawienia, numer kolejny, imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy, nazwę (rodzaj) towaru lub usługi, miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług, cenę jednostkową towaru lub usługi oraz kwotę należności ogółem.