Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 21 (704) z dnia 20.07.2010

Opodatkowanie sprzedaży ratalnej

Dokonujemy sprzedaży towaru na raty. W którym momencie należy wykazywać obowiązek podatkowy w VAT? Jak ustalić podstawę opodatkowania, jeżeli do każdej raty doliczane są koszty manipulacyjne?

Odroczenie terminu płatności za zakupiony towar lub usługę nazywane jest kredytem kupieckim (handlowym lub towarowym). Jest to pozabankowa forma finansowania, gdzie zakup towaru następuje w innym momencie niż zapłata ustalonej za niego należności. Koszt związany z opłatami manipulacyjnymi i odsetkami za wydłużony termin płatności, określony z góry w umowie między stronami, to jeden z elementów kalkulacyjnych, kształtujących kwotę należną, którą sprzedawca żąda od nabywcy.

Zgodnie z zasadą ogólną, obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą wydania towaru, a jeżeli sprzedaż powinna być potwierdzona fakturą - w dniu wystawienia faktury, nie później niż 7. dnia od dnia wydania towaru. Natomiast, jeżeli przed wydaniem towaru otrzymano część należności, a w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części. Wprawdzie od powyższej zasady przewidziano szereg wyjątków, lecz zakładamy, że żaden z nich nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie.

WAŻNE: Rozłożenie płatności na raty nie wpływa w żaden sposób na termin powstania obowiązku podatkowego w VAT od sprzedaży towaru.

W pytaniu wskazano, że każda rata zostanie zwiększona o koszty manipulacyjne. Pojawia się wówczas wątpliwość, czy koszty te powinny być wliczone do podstawy opodatkowania sprzedaży towaru, czy też rozliczone odrębnie. Naszym zdaniem doliczenie do poszczególnych rat kosztów manipulacyjnych oznacza de facto, że sprzedaż na raty dokonywana jest za cenę wyższą, niż w przypadku sprzedaży za gotówkę. Natomiast w art. 29 ust. 1 ustawy o VAT wskazano, że podstawą opodatkowania jest obrót, a obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o VAT. Ponieważ kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego nabywcy, to do podstawy opodatkowania VAT sprzedaży towaru należy przyjąć łączną kwotę, którą klient uiści za zakup danego towaru.

WAŻNE: Naszym zdaniem, przy udzieleniu nabywcy kredytu kupieckiego, należne odsetki i koszty manipulacyjne za odroczony termin płatności stanowią część kwoty należnej sprzedawcy od nabywcy. Stanowią zatem obrót w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o VAT i powinny być doliczone do podstawy opodatkowania sprzedawanego towaru.

Podobne stanowisko zaprezentował Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 5 marca 2010 r., nr ITPP1/443-1217/09/MS, który uznał, że otrzymywane od kontrahenta odsetki za odroczenie terminu płatności za usługę budowlaną nie stanowią wynagrodzenia za świadczenie usług pośrednictwa finansowego, które korzystałoby ze zwolnienia z VAT. Ponieważ należne oprocentowanie określone jest już w umowie zawartej z kontrahentem i znane było przed powstaniem obowiązku podatkowego, to odsetki te zwiększają kwotę należną od nabywcy z tytułu świadczenia usługi i powinno być opodatkowane według stawki podatku właściwej dla świadczonej przez podatnika usługi podstawowej (tu: budowlanej).  

W tym miejscu warto wspomnieć o wyroku NSA z 25 września 2008 r., sygn. akt I FSK 1284/07. W przedmiotowej sprawie Dyrektor Izby Skarbowej początkowo uznał, że odsetki otrzymane od kredytu kupieckiego stanowią część należności za towar i podlegają opodatkowaniu według stawki właściwej dla danego towaru. Po wniesieniu odwołania przez podatnika zmienił jednak zdanie przyznając, że odsetki od kredytu kupieckiego stanowią odrębną usługę pośrednictwa finansowego, która korzysta ze zwolnienia z VAT. Jednak ze względu na odmienne stanowisko Izby Skarbowej i WSA w zakresie terminu powstania obowiązku podatkowego, sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Sąd uznał, że w przypadku udzielenia kredytu (również kupieckiego) wykonanie usługi następuje w momencie otrzymania należnych odsetek lub w momencie upływu terminu ich zapłaty. W tym też momencie powstaje obowiązek podatkowy. Jeżeli jednak wykonanie usługi powinno być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później niż 7. dnia od wykonania usługi (otrzymania zapłaty lub upływu terminu zapłaty).

Naszym zdaniem jednak kredytu kupieckiego nie należy utożsamiać z kredytem udzielanym przez instytucje finansowe. Sprzedaż na raty można porównać do sprzedaży z określonym terminem płatności (np. 30-dniowym). W konsekwencji dochodzi jedynie do transakcji sprzedaży towaru, a wartość ewentualnych kosztów manipulacyjnych powinna być włączona do wartości świadczenia głównego (sprzedaży towaru) i opodatkowana łącznie jedną stawką VAT.

Uwaga! Powyższe nie dotyczy sprzedaży ratalnej finansowanej za pośrednictwem banku. Wprawdzie zazwyczaj również w tym przypadku wszelkie formalności z zakupem ratalnym załatwiane są na miejscu (w sklepie), lecz nie zmienia to faktu, że dla sprzedawcy transakcja ta jest taką samą sprzedażą jak sprzedaż gotówkowa, gdyż sprzedawca otrzymuje należne mu pieniądze z banku. Realizowane w okresie późniejszym płatności dla banku nie wpływają już na wartość dokonanej sprzedaży towaru (usługi).