Poradnik VAT nr 14 (278) z dnia 20.07.2010

Skutki zawieszenia działalności przez podatnika VAT

1. Kiedy można zawiesić prowadzoną działalność gospodarczą?

Prawo podatników do zawieszenia działalności gospodarczej wynika z art. 14a ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 ze zm.). Zawieszenie to może trwać od jednego do dwudziestu czterech miesięcy. W okresie zawieszenia prowadzonej działalności gospodarczej, przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zawieszenie działalności może być stosowane jedynie przez podatników niezatrudniających pracowników, w tym również przez spółki cywilne, z tym że w ostatnim przypadku zawieszenie działalności musi być dokonane przez wszystkich wspólników.

W okresie zawieszenia działalności podatnik - przedsiębiorca nie ma prawa wykonywania działalności gospodarczej. Musi jednak wykonywać wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa. W czasie trwania zawieszenia działalności podatnik ma prawo:

1) wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów;

2) przyjmować należności lub obowiązek regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;

3) zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;

4) lub obowiązek uczestniczenia w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;

5) osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;

6) zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą,

7) wykonywać wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa.

Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie wykonywania działalności gospodarczej następuje na wniosek przedsiębiorcy złożony na piśmie właściwemu organowi ewidencyjnemu, a w przypadku przedsiębiorców podlegających obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego - właściwemu sądowi rejestrowemu.

2. Brak obowiązku składania deklaracji

Zasadą jest, że podatnik który zarejestrował się jako podatnik VAT czynny, czyli taki, który nie korzysta ze zwolnienia z VAT, składa deklaracje bez względu na to, czy w danym okresie rozliczeniowym wykazuje jakąkolwiek czynność podlegającą opodatkowaniu, czy nie, a także bez względu na to czy dokonywał jakichkolwiek zakupów uprawniających do odliczania podatku naliczonego, czy też nie. Obowiązek ten wynika z art. 99 ustawy o VAT.

Deklaracje składane są przez czynnych podatników VAT za okresy miesięczne lub kwartalne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu (kwartale) rozliczeniowym.

Uwaga

Stosownie do art. 99 ust. 7a ustawy o VAT, czynni podatnicy, którzy zawiesili wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, nie mają obowiązku składania deklaracji VAT za te okresy rozliczeniowe, których dotyczy zawieszenie.

Zwolnienie z obowiązku składania deklaracji podatkowych nie jest jednak bezwzględnie obowiązujące. Nie dotyczy ono:

1) podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT UE zgodnie z art. 97 ustawy o VAT;

2) podatników dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów;

3) podatników dokonujących importu usług lub nabywających towary - w zakresie których są podatnikami;

4) okresów rozliczeniowych, w których zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie dotyczyło pełnego okresu rozliczeniowego;

5) okresów rozliczeniowych, za które podatnik jest obowiązany do rozliczenia podatku z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu oraz za które jest obowiązany dokonać korekty podatku naliczonego.

3. Zawieszenie działalności a prawo do wykazywania w deklaracji bieżących kosztów

Podatnicy VAT, którzy decydują się na czasowe zawieszenie prowadzonej działalności mają często wątpliwości, czy w okresie zawieszenia działalności mogą rozliczać VAT naliczony z faktur dokumentujących koszty związane z podtrzymaniem tej działalności, takie jak np. leasing operacyjny, energia, telefon, najem lokalu itp.

Brzmienie powołanego przepisu art. 99 ust. 7a ustawy o VAT wskazuje, iż w okresie zawieszenia działalności (poza sytuacjami przedstawionymi w ust. 7b) podatnik nie musi składać deklaracji VAT-7. Nie ma jednak w ustawie zakazu składania deklaracji w okresie zawieszenia działalności.

W związku z tym nie ma przeszkód, aby podatnik, który ponosi w okresie zawieszenia koszty bieżącej działalności, wykazywał w deklaracjach VAT-7 podatek naliczony od tych czynności.

Pamiętać przy tym należy, że na podstawie art. 87 ust. 5a ustawy o VAT, w przypadku gdy w danym okresie rozliczeniowym podatnik nie wykonał czynności opodatkowanych na terytorium kraju oraz czynności wymienionych w art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT, przysługuje mu zwrot wykazanego w deklaracji podatku naliczonego w terminie 180 dni od dnia złożenia deklaracji. Podstawą zwrotu jest w tym przypadku - oprócz deklaracji - również stosowny wniosek. Jeżeli podatnik złoży zabezpieczenie majątkowe w kwocie żądanego zwrotu, wówczas termin ten może ulec skróceniu do 60 dni od dnia złożenia deklaracji.

Jeżeli podatnik w okresie zawieszenia działalności nie zdecyduje się na składanie deklaracji, w których będzie wykazywał jedynie zakupy i VAT naliczony od ponoszonych kosztów, wówczas - zdaniem redakcji - powinien ewidencjonować te zakupy, a następnie wykazać je zbiorczo jako kwoty uprawniające do odliczenia w pierwszej deklaracji złożonej po wznowieniu działalności. Pozostaje wątpliwość, czy kwoty te powinny zostać wykazane w poz. 47 deklaracji („Kwota nadwyżki z poprzedniej deklaracji") czy też w poz. 49-50 („Nabycie towarów i usług zaliczanych przez podatnika do środków trwałych") lub w poz. 51-52 („Nabycie towarów i usług pozostałych"). Ponieważ jednak w analizowanej sytuacji „poprzednie deklaracje" nie były składane, wydaje się, że kwoty podatku naliczonego za okres zawieszenia działalności mogą być wykazywane odpowiednio w poz. 49-50 i 51-52 deklaracji podatkowej.

4. Zawieszenie działalności gospodarczej a sprzedaż środków trwałych

W okresie zawieszenia działalności podatnik może podejmować pewne przewidziane prawem czynności. Warto pamiętać, że nie ma przeszkód prawnych, aby w okresie tym dokonał on sprzedaży posiadanych środków trwałych.

Podatnicy mają wątpliwości, czy w tym przypadku należy przerwać okres zawieszenia, czy też może należy wstrzymać się z transakcją sprzedaży do czasu zakończenia okresu zawieszenia.

Zawieszenie działalności oznacza, że w danym okresie podatnik - przedsiębiorca - nie ma prawa wykonywania działalności gospodarczej. W okresie zawieszenia podatnik może jednak m.in. zbywać własne środki trwałe i wyposażenie.

Podatnik, który w okresie zawieszenia działalności sprzedaje samochód, stanowiący jego środek trwały, ma obowiązek opodatkowania tej transakcji na ogólnych zasadach. Powinien w takim przypadku złożyć deklarację VAT, za okres w którym powstanie obowiązek podatkowy od tej transakcji.
 

Obowiązek złożenia deklaracji VAT nie oznacza w tym przypadku, że podatnik wznawia działalność. Okres jej zawieszenia trwa nadal, a złożenie deklaracji należy traktować jako zdarzenie sporadyczne i stanowiące wypełnienie ustawowego obowiązku wynikającego z art. 99 ust. 7b pkt 5 ustawy o VAT.