Darowizna produktów spożywczych na cele charytatywne

W myśl art. 7 ust. 2 pkt 2 i ust. 3 ustawy o VAT, darowizny towarów podlegają - co do zasady - opodatkowaniu podatkiem VAT, jeżeli przy nabyciu (wytworzeniu, imporcie itp.) darowanych towarów (lub ich części składowych) przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia VAT (w całości lub w części) i towary te nie są próbkami ani prezentami o małej wartości.

Przekazywane w ten sposób towary podlegają opodatkowaniu VAT według stawki określonej dla danego towaru. Od tej zasady istnieje wyjątek pozwalający na zwolnienie z VAT darowizny niektórych towarów. Zwolniona z VAT jest darowizna produktów spożywczych, ale przy spełnieniu określonych ustawowo warunków.

Do końca września 2013 r. zwolnienie z VAT darowizny produktów spożywczych określone w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT dotyczyło wyłącznie ich producentów i było możliwe pod warunkiem, że:

1) przedmiotem darowizny nie były napoje alkoholowe o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napoje alkoholowe będące mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%,

2) darowizna była przekazywana na rzecz organizacji pożytku publicznego, w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.

Od 1 października 2013 r. przepis ten uległ zmianie. Obecnie zwolnienie z VAT tego rodzaju darowizn nie odnosi się wyłącznie do producentów żywności. Mogą je stosować również inne podmioty, takie jak np. hurtownie, czy też sklepy, bary, restauracje itp. Krąg podmiotów uprzywilejowanych poprzez możliwość zastosowania zwolnienia z VAT przy darowiźnie żywności został zatem znacząco poszerzony. Nadal jednak zwolnienie to obwarowane jest dodatkowymi wymogami.

Uwaga

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2013 r., zwalnia się od podatku dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2 pkt 2, której przedmiotem są produkty spożywcze, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, jeżeli są one przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację.

Jednym z najistotniejszych warunków, jakie musi spełnić podmiot dokonujący dostawy produktów żywnościowych na cele charytatywne jest posiadanie dokumentacji potwierdzającej dokonanie dostawy na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację. Wymóg ten określono w art. 43 ust. 12 ustawy o VAT.

Ponadto na podstawie art. 43 ust. 12a ustawy o VAT, zwolnienia, o którym mowa nie stosuje się jeżeli:

1) określenie przeznaczenia otrzymanych przez organizację pożytku publicznego towarów nie jest możliwe na podstawie prowadzonej przez tę organizację dokumentacji lub

2) wykorzystanie otrzymanych przez organizację pożytku publicznego towarów nastąpiło na cele inne niż cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację.

Darczyńca musi zatem nie tylko udokumentować fakt przekazania produktów żywnościowych na rzecz organizacji pożytku publicznego, ale także posiadać potwierdzenie, że obdarowana organizacja pożytku publicznego przeznaczyła otrzymane od niego produkty wyłącznie na działalność charytatywną prowadzoną przez tę organizację.

Organizacja pożytku publicznego, która otrzyma w formie darowizny produkty żywnościowe, będzie musiała prowadzić odpowiednią dokumentację w związku z otrzymaną darowizną, która pozwoli wykazać, w jaki sposób i na jakie cele zostały przeznaczone otrzymane towary.

Warto również dodać, że na podstawie art. 86 ust. 8 pkt 3 ustawy o VAT, dostawca towarów, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT ma prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu przekazywanych organizacji pożytku publicznego towarów.

Zmiana przepisów w zakresie darowizn produktów spożywczych na cele charytatywne z jednej strony rozszerzyła katalog podmiotów uprawnionych do korzystania ze zwolnienia z VAT przy tego rodzaju darowiznach, co pozwala - w założeniu - na większą aktywność podatników w tym zakresie. Z drugiej strony warunki nałożone przez ustawodawcę ograniczają możliwość nadużyć w tym zakresie ze strony organizacji pożytku publicznego.

Poniżej prezentujemy w formie schematu zakres obowiązków nałożonych na obdarowanego i darczyńcę warunkujących zwolnienie z VAT darowizny produktów spożywczych przeznaczonych na cele charytatywne.