Rozliczanie VAT w przypadku transakcji dokonywanych z rolnikiem ryczałtowym

Rolnik ryczałtowy to rolnik, który dokonuje dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze korzystający ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 (z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych).

W stanie prawnym obowiązującym od 1 listopada 2019 r. do końca marca 2020 r. przez produkty rolne należy rozumieć towary wymienione w załączniku nr 2 do ustawy o VAT oraz towary wytworzone z nich przez rolnika ryczałtowego z produktów pochodzących z jego własnej działalności rolniczej przy użyciu środków zwykle używanych w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim, natomiast usługami rolniczymi są usługi wymienione w załączniku nr 2 do ustawy.

Klasyfikacje PKWiU 2015 oraz CN dostępne są w serwisie www.klasyfikacje.gofin.pl

Z kolei od 1 kwietnia 2020 r. zgodnie z nowymi regulacjami pod pojęciem produktów rolnych będzie się rozumieć towary pochodzące z własnej działalności rolniczej rolnika ryczałtowego oraz towary, o których mowa w art. 20 ust. 1c i 1d ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm.). Usługami rolniczymi będą natomiast:

a) usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt, z wyłączeniem usług weterynaryjnych (PKWiU ex 01.6), z wyłączeniem usług podkuwania koni i prowadzenia schronisk dla zwierząt gospodarskich (PKWiU ex 01.62.10.0),

b) usługi związane z leśnictwem (PKWiU ex 02.40.10), z wyłączeniem patrolowania lasów wykonywanego na zlecenie przez jednostki inne niż leśne (PKWiU ex 02.40.10.3),

c) usługi wspomagające rybactwo (PKWiU ex 03.00.7), z wyłączeniem usług związanych z rybołówstwem morskim (PKWiU 03.00.71.0),

d) wynajem i dzierżawę maszyn i urządzeń rolniczych, bez obsługi (PKWiU 77.31.10.0).

Warto jednak podkreślić, że rolnicy ryczałtowi na podstawie art. 43 ust. 3 ustawy o VAT mogą zrezygnować z tego statusu, pod warunkiem dokonania zgłoszenia rejestracyjnego.

W praktyce zdarza się, że rolnik oprócz dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczenia usług rolniczych, dokonuje również dostawy innych towarów (w tym produktów rolnych nabytych w tym celu od innych podmiotów) oraz świadczenia innych usług. W takich sytuacjach:

• podatnik może korzystać ze zwolnienia jako rolnik ryczałtowy w zakresie własnej produkcji rolnej oraz korzystać ze zwolnienia od podatku z tytułu pozostałych dostaw i świadczenia usług, w przypadku gdy wartość tych pozostałych dostaw nie przekroczyła limitu określonego w art. 113 ustawy o VAT (bez względu na wartość dostaw w zakresie produktów rolnych),
   
• podatnik może korzystać ze zwolnienia jako rolnik ryczałtowy i równocześnie być opodatkowanym podatnikiem VAT z tytułu dostaw innych produktów niż własne produkty rolne oraz świadczenia usług innych niż usługi rolnicze,
   
• rolnik ryczałtowy może zrezygnować z tego statusu i zarejestrować się jako czynny podatnik VAT i wówczas cała prowadzona przez niego działalność zostanie objęta podatkiem VAT na ogólnych zasadach.
  
  

W przypadku, gdy nabywcą jest czynny podatnik VAT, a sprzedawcą rolnik ryczałtowy sprzedaż powinna być dokumentowana fakturą wystawioną nie przez sprzedawcę, ale przez nabywcę towarów czy usług. Nabywca dla udokumentowania takiej transakcji zgodnie z art. 116 ustawy o VAT wystawia w dwóch egzemplarzach fakturę oznaczoną jako "Faktura VAT RR". Oryginał faktury jest przekazywany dostawcy. Warto podkreślić, że faktury VAT RR za zgodą rolnika mogą być wystawiane, podpisywane i przesyłane w formie elektronicznej.

Dane, jakie powinna zawierać faktura VAT RR zostały szczegółowo określone w art. 116 ust. 2-3a ustawy o VAT. Poza danymi podstawowymi, jakimi są dane nabywcy i sprzedawcy czy data dokonania nabycia, ilość, wartość nabytych produktów rolnych (bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku), stawka zryczałtowanego zwrotu podatku - faktury VAT RR zawierać muszą oświadczenie dostawcy, iż jest on rolnikiem ryczałtowym korzystającym ze zwolnienia od podatku VAT. Warto pamiętać, że w przypadku rezygnacji ze zwolnienia od podatku określonego w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT składający oświadczenie musi poinformować o tym niezwłocznie nabywcę.

Wzór faktury VAT RR dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl

Uwaga

Celem wystawienia faktury VAT RR jest przede wszystkim udokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzenia gospodarczego, a dodatkowo dla nabywcy produktów rolnych potwierdzenie prawa do powiększenia kwoty podatku naliczonego uprawniającej do obniżenia kwoty podatku należnego.

Poniżej przedstawiamy przykładowy wzór faktury VAT RR.

Zgodnie z art. 115 ustawy o VAT rolnikowi ryczałtowemu dokonującemu dostawy produktów rolnych dla podatnika podatku, który rozlicza ten podatek, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa opodatkowanych tym podatkiem. Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych w wysokości 7% kwoty należnej z tytułu dostawy produktów rolnych pomniejszonej o kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku.

Zryczałtowany zwrot podatku zgodnie z art. 116 ust. 6 ustawy o VAT zwiększa u nabywcy produktów rolnych kwotę podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym dokonano zapłaty, pod warunkiem że:

1) nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną,

2) zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego lub na jego rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem,

3) w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne, zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie produktów rolnych, albo na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podane będą dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty.

Celem regulacji zawartej w tym przepisie jest powiązanie zapłaty dokonywanej przez podatnika z konkretną transakcją zakupu produktów rolnych oraz określenie warunków, na jakich podatnik może zrealizować prawo do odliczenia (vide: interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 6 grudnia 2019 r., nr 0114-KDIP1-3.4012.580.2019.1.JG). Ponadto należy mieć na uwadze, że za datę dokonania zapłaty uważa się datę wydania dyspozycji przekazania środków finansowych na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego lub na jego rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, jeżeli dyspozycja ta została zrealizowana.

Warto również podkreślić, że w praktyce zdarzają się sytuacje, że małżonkowie u których istnieje wspólność majątkowa prowadzą wspólne gospodarstwo rolne, dla którego zgodnie z przepisami ustawy o VAT jeden ze współmałżonków jest rolnikiem ryczałtowym, korzystającym ze zwolnienia od tego podatku, a drugi posiada status czynnego podatnika podatku VAT z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w innym zakresie. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 21 listopada 2019 r., nr 0115-KDIT1-1.4012.607.2019.3.MS stwierdził, że w takiej sytuacji: "(...) nie stoi na przeszkodzie dokonywanie sprzedaży towarów pomiędzy ww. osobami, bowiem mamy do czynienia z odrębnymi podmiotami gospodarczymi, o których mowa w przepisach ustawy. (...) faktura VAT RR wystawiona przez Panią (czynnego podatnika podatku VAT) na współmałżonka (rolnika ryczałtowego) będzie właściwym dokumentem potwierdzającym zakup owoców i warzyw ze wspólnego gospodarstwa rolnego. (...) należy stwierdzić, że - o ile spełnione są ustawowe warunki zdefiniowane w art. 116 ust. 6 ustawy - przysługuje Pani prawo do odliczenia podatku wynikającego z faktury VAT RR wystawionej na współmałżonka. Podsumowując, prowadząc pozarolniczą działalność gospodarczą będzie miała Pani prawo do odliczenia kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku. (...)."