Zastosowanie 8% stawki VAT do usług budowlanych

8% stawka VAT ma zastosowanie do usług budowlanych wykonywanych w budynkach lub ich częściach zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. Przy czym zakres tych robót musi dotyczyć budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy tych budynków.

Kiedy 8% VAT?

Do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym stosuje się 8% stawkę VAT. Stawka ta ma także zastosowanie do niektórych robót konserwacyjnych dotyczących budownictwa mieszkaniowego wymienionych w § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę VAT (Dz. U. z 2013 r. poz. 1719).

Przez budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym rozumie się głównie obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych i lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12. Wynika to z art. 41 ust. 12a i 12b ustawy o VAT. Przez obiekty budownictwa mieszkaniowego, zgodnie z art. 2 pkt 12 ustawy o VAT, rozumie się budynki mieszkalne stałego zamieszkania sklasyfikowane w PKOB w dziale 11.

Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych dostępna jest w serwisie www.klasyfikacje.gofin.pl.

Powierzchnia użytkowa budynku mieszkalnego

Przepisy o VAT nie określają jak podatnik wykonujący usługi budowlane w budynkach zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym powinien ustalić "powierzchnię użytkową" na potrzeby stosowania przepisów ustawy o VAT, ani też nie odsyłają do definicji zawartych w innych aktach normatywnych.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na wyrok NSA z dnia 8 maja 2013 r., sygn. akt I FSK 852/12. W wyroku tym NSA wyjaśnił, że definicja powierzchni użytkowej budynku zawarta w PKOB nie może być uznana za przydatną na gruncie art. 41 ust. 12b ustawy o VAT, gdyż w sposób jednoznaczny odnosi się ona wyłącznie do budynków. Tą samą wadą dotknięta jest także definicja powierzchni użytkowej zamieszczona w ustawie o ochronie praw lokatorów, która z kolei dotyczy wyłącznie lokali. Zdaniem Sądu za zasadne należy uznać zastosowanie tu definicji powierzchni użytkowej sformułowanej na potrzeby podatku od nieruchomości (art. 1a pkt 5 w związku z art. 4 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych). Jak uznał Sąd, jest to definicja legalna, pochodząca z przepisów prawa podatkowego, obejmująca budynki i lokale jako ich części, a przy tym zbieżna z definicją tego samego pojęcia sformułowaną na potrzeby podatku od spadków i darowizn. Końcowo Sąd wskazał, że brak definicji powierzchni użytkowej w ustawie o VAT, przy jednoczesnym braku odesłania do którejkolwiek definicji tego pojęcia w innych przepisach, sprawia, iż możliwość zastosowania obniżonej stawki VAT zależy w istocie od dokonania możliwie racjonalnego wyboru jednej z już istniejących definicji. Jak wyjaśnił, z uwagi na to, że ustawodawca nie zadbał o zdefiniowanie pojęcia "powierzchnia użytkowa" na potrzeby stosowania obniżonej stawki VAT, to tym samym zaakceptował sytuację, iż tego wyboru będą dokonywać podatnicy, z użyciem dostępnych im środków i wskazówek, także - norm stosowanych w budownictwie, co do których ustawodawca ma świadomość, iż nie są obligatoryjne. Podobne stanowisko zaprezentował także NSA w wyroku z dnia 8 maja 2013 r., sygn. akt I FSK 888/12, czy w wyroku z dnia 23 maja 2013 r., sygn. akt I FSK 953/12.

Pomimo tych orzeczeń organy podatkowe uznają, że w celu wyliczenia powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego należy kierować się PKOB, która wskazuje, jakie pomieszczenia wchodzą w skład powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego (np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 17 września 2015 r., nr ITPP1/4512-650/15/IK).

Dokumentowanie powierzchni lokalu

Przepisy określające zasady stosowania 8% stawki VAT do usług budowlanych dotyczących budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym nie wskazują także na podstawie jakich dokumentów podatnik ma udowodnić określenie sposobu ustalenia "powierzchni użytkowej" mieszkania czy domu jednorodzinnego.

Jak wyjaśnił Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 11 lutego 2016 r., nr ILPP2/4512-1-837/15-4/SJ, to na podatniku ciąży odpowiedzialność w zakresie udowodnienia wystąpienia okoliczności uzasadniających zastosowanie 8% stawki VAT. Zdaniem organu interpretującego, ustawodawca oczekuje, aby to podatnik wykazał, iż świadczone przez niego usługi są związane z budownictwem mieszkaniowym oraz, że powierzchnie użytkowe są odpowiednie. Powyższe ma wynikać z materiału dowodowego, jakim dysponuje podatnik. Ustawa o VAT oraz rozporządzenia wykonawcze wydane na jej podstawie nie określają rodzaju i formy dokumentów, jednakże podatnik powinien posiadać w swojej dokumentacji dowody wiarygodne, które formalnie i w sposób niebudzący wątpliwości potwierdzać będą powierzchnię użytkową, rozumianą zgodnie z przepisami w tym zakresie, np. kserokopia dokumentacji budowlanej, na podstawie której taką powierzchnię można obliczyć, akt notarialny, w którym wymieniona byłaby powierzchnia mieszkania lub budynku, przydział ze spółdzielni z wymienionymi powierzchniami poszczególnych pomieszczeń mieszkalnych itp. Ponadto organ interpretujący uznał, że fakt posiadania przez podatnika oświadczeń klientów stanowiących, iż zakup usługi będzie przeznaczony na rzecz budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, jak również protokołów odbioru robót - nie jest wystarczający do zastosowania 8% stawki VAT.

Natomiast WSA w Gdańsku w prawomocnym wyroku z dnia 5 marca 2014 r., sygn. akt I SA/Gd 52/14, podkreślił, że w zakresie dokumentowania powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych jednorodzinnych oraz lokali mieszkalnych objętych społecznym programem mieszkaniowym, przepisy o VAT nie nakładają na świadczącego usługę budowlaną obowiązku uzyskania od nabywcy jakiegokolwiek oświadczenia potwierdzającego, że czynności te związane są z obiektami objętymi społecznym programem mieszkaniowym. Posiadanie prawidłowych oświadczeń nie jest, zdaniem Sądu, formalnym, a przede wszystkim materialnoprawnym warunkiem koniecznym do zastosowania 8% stawki VAT, dla podmiotów dokonujących dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. Zaniechanie więc uzyskiwania takich oświadczeń nie będzie się automatycznie wiązało z koniecznością zastosowania podwyższonej stawki VAT na takie świadczenie. Dodatkowo Sąd wskazał, że ustawodawca powinien wprowadzić taki obowiązek w sposób wyraźny.

Do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym nie zalicza się:

budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m²,
lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 m².

W przypadku budownictwa mieszkaniowego o powierzchni przekraczającej powyższe limity, 8% stawkę podatku stosuje się tylko do części podstawy opodatkowania odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w całkowitej powierzchni użytkowej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)